Toshkent davlat iqtisodiyot

V BOB.  YANGI MAHSULOTNI IShLAB ChIQISh STRATEGIYaSI

   

5.1.  Sanoat mahsulotining hayotiylik davri va bozor tuzilmasi 

Yangi mahsulotlar bu har qanday biznesni rivojlantirish manbasidir. Ular korxona 

marketingini, 

uning 

sotuvlarini, 

distributsiyasini 

«jonlantiradi»  va  mavjud 

mahsulotlarni sotish bozorining torayishiga qaramay, yangi imkoniyatlar taqdim etadi. 

Shu  bilan  bir  paytda  tan  olish  kerakki,  tijoratda  ishlab  chiqarishga  kiritilgan  barcha 

yangi  mahsulotlarning  uchdan  bir  qismi  ko‘plab  sabablarga  ko‘ra  bozorda 

muvaffaqiyatsizlikka  uchraydi.  Yangi  mahsulotlarni  boshqarish  –  marketingda  eng 

qiyin vazifalardan biri sanaladi, yangi mahsulot ishlab chiqish va sotish esa juda qaltis 

ish bo‘lib chiqishi mumkin. 

Yangi  mahsulotlar  hisobiga  korxonaning  assortimenti  uzluksiz  ravishda 

yangilanib  turishi,  foyda  hajmini  saqlashi  va  oshirishi  lozim.  Yangi  mahsulotlarni 

ishlab  chiqish  firma  o‘zining  marketing  samaradorligini  saqlash  niyatida  bo‘lsa, 

bozordagi  vaziyat  va  mijozlarning  afzal  ko‘rishlari  o‘zgarishiga  tabiiy  va  zaruriy 

reaksiyadir.  

Mahsulot strategiyasi – bu strategik rejalashtirishning  moslashuvchan va dinamik 

sohasidir.  Bozorni  segmentlash  yangi  mahsulot  ishlab  chiqishdan  oldin  kelishi  lozim, 

makro-  va  mikrosegmentlar  tavsifnomalari  haqida  axborot  esa  juda  muhim 

hisoblanadi.  Sanoat  korxonalarining  tovar  strategisini  uning  bozor  imkoniyatlarini 

belgilab  beruvchi  asosiy  strategik  maqsadi  xisoblanadi  va  uch  asosiy  yo‘nalishda 

tashkil etiladi (5.1-rasm). 

Mahsulotning  hayotiylik  davri  –  vaqt  o‘tishi  bilan  standart  mahsulot    foydasi  va 

sotuv  hajmining  qanday  o‘zgarishini  tavsiflaydigan  konsepsiya.  Tadqiqotchilar 

hayotiylik  davri  bosqichlarini  turlicha  tavsiflaydilar,  ayrim  olimlar  to‘rt  bosqichli 

modellarni taklif etadi. 

Besh bosqichli model quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:  

mahsulotni joriy qilish; 

sotuvning o‘sishi; 

bozor yetukligi; 

---

 

82 

 

bozor to‘yinishi; 

pasayish.