Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

harakatlarini» olib borish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak.
Freyd  m otivatsiya  nazariyasi 
—  bu  iste’molchilar  xulq-atvorini  tahlil  qilishda 
qo’llaniladigan,  asosiy prinsiplar  vayondashuvlar  yig‘indisidirZigmund Freydning motivatsiya 
nazariyasiga asosan, inson tug‘ilgan kunidan boshlab ko’pgina hissiyotlar ta”sirida bo’ladi va 
ularni oxirigacha anglab yetmaydi hamda nazorat qila olmaydi. Shu sababli, inson hech qachon 
o ’zining  xulq-atvori  motivini  to’liq  tushunib  yetmaydi.  Iste’molchilar  xulq-atvorini 
tadqiqotchilari,  xaridorlar  xulq-atvorini  hamda  ulami  xaridini  chuqur  motivlari  sirlarini 
ochishga harakat qilmoqdalar. Masalan, men personal kompyutemi (noutbukni) sotib olaman, 
mening fikrimcha, uni o’z ish faoliyatimda ishlatish zaruriigi uchun olganman, ammo lekin, 
ushbu  xarid  motivini  yanada  chuqur  tahlil  etsak,  men  uni  o ’z  hamkasblarimni  hayratda 
qoldirish  uchun  sotib olganligim  haqida xulosaga  kelish  mumkin.  Yanada  chuqurroq tahlil 
qilish  esa, shuni  ko’isatadiki,  ushbu xaridning haqiqiy motivi  meni  shahsiy kamol topishim 
hamda  meni  eng  yangi  va  ilg‘or  narsalarga  intilishimni  ko’rsatadi.  Motivlar  xulq-atvori 
tadqiqotchilari «chuqur» axborotlami juda tor doiradagi iste’molchilandan to’playdilar. Buning 
uchun ular maxsus uslublardan foydalanadilar. Tadqiqotchilami xulosalari, ayrim vaqtlarda, 
juda kutilmagan natijalami ko’rsatadi. Masalan, erkaklami sigareta chekishlari, ulami yoshlikdagi 
bannoqlarini so nb yurish odatining davomi ekanligiga xulosa qilinadi. Tovaming tashqi ko’rinishi 
esa, ko’pincha iste’molchini shu tovami sotib olishiga yoki sotib olmasligiga sabab bo’ladi va 
hokazolar.

---