Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

http://www.bis.org/publ/arpdf/ar2012e.pdf. 
280
V sootvetstvii s 
LCR, 
bank obyazan imet ob‘em visokolikvidnix aktivov, dostatochniy, chtobi protivostoyat 30 
dnevnoy krizisnoy situatsii s fondirovaniem, smodelirovannoy stress-testirovaniem so storoni regulyatora. 
281
Implementation of Basel standards. A report to G20 Leaders on implementation of the Basel III regulatory 
reforms. November 2014. http://www.bis.org/bcbs/publ/d299.pdf. 

---

290 
2010- yil 21- iyulda AQSh da moliyaviy islohatlar to‗g‗risidagi federal qonun 
qabul qilingan bo‗lib, moliyaviy sektor islohati va iste‘molchilarni himoya qilish 
to‗g‗risidagi mazkur qonun Dodd–Frank 
(Dodd-Frank Wall Street Reform and 
Consumer Protection Act, P.L. 111-203
) nomini oldi.
Dodd–Frank qonunidagi barcha qoidalari amalda moliyaviy barqarorlikni qo‗llab-
quvvatlash ko‗zda tutilgan bo‗lib, ular tizimli risklarni kamaytirishga, moliyaviy 
sohadagi inqiroz ko‗rinishlarini bartarf etishga hamda yanada samarali va 
barchasini qamrab oluvchi moliyaviy tartibga solish tizimini yaratishga 
yo‗naltirilgan.
Dodd–Frank qonunga asosan
282
:

moliyaviy barqarorlik nazorati bo‗yicha Kengash tashkil etildi; 

muhim moliyaviy institutlar bo‗yicha yangi mezonlar joriy etildi; 

iste‘molchilar moliyaviy himoya qilish Byurosi tashkil topdi; 

Federal Rezerv isloh etildi; 

hosilaviy instrumentlar oshkoraligi yanada ta‘minlandi; 

ma‘muriy to‗lov va kredit reytinglarida yangi qoidalar joriy etildi. 
Moliyaviy Barqarorlik Nazorati Kengashi maqsadi bu katta institutlar, 
kompaniyalar, mahsulotlar va faoliyatlar iqtisodiyot barqarorligiga tahdid 
solishidan avval, ulardan kelib chiqadigan tizimli risklarni aniqlash va bartaraf 
etishdir. Kengash a‘zoligi 10 ta moliyaviy tartibga soluvchilarni, 1 ta mustaqil va 5 
tasi ovoz berish huquqiga ega bo‗lmagan a‘zolarni o‗z ichiga olib, g‗aznachilik 
kotibiyati tomonidan boshqariladi. Asosiy javobgarliklar sifatida qachonki banklar 
―juda katta‖ darajaga yetganida qattiq kapital, likvidlilik va boshqaruv riski tavsiya 
etish hisoblanadi. Ovoz berish 2/3 qismga yetganida, Kengash Federal Rezerv 
tomonidan tartibga solinadigan muhim moliyaviy institutlarni (banklar va 
nobanklar)dan talab etishi mumkin. Demak, aktivlari 50 mlrd. AQSh dollaridan 
oshgan barcha bank tashkilotlarini o‗z ichiga oladigan taxminan 35 ta muhim 
moliyaviy institutlarni Federal Rezerv tomonidan tartibga solinishini taxmin 
qilinishini ko‗rsatadi. Yana (ovoz berishning 2/3 nisbatiga asosan) Federal Rezerv 
tizimiga ―jiddiy‖ tizimli tahdid keltiruvchi kompleks moliyaviy vositalarni 
to‗xtatishga qaror qilinishi mumkin. Va nihoyat, keng miqyosdagi umumiy maqsad 
bu moliyaviy tizimdagi riskni nazorat qilinishidir. 
Yangi iste‘molchilarni moliyaviy himoya qilish Byurosi, Federal Rezerv 
tarkibida bo‗lib, amerikalik iste‘molchilarning ko‗chmas mulk xaridlari, kredit 
kartalar va boshqa moliyaviy mahsulotlar hamda ularning yashirin to‗lovlar, 
tahqirli so‗zlar va yolg‗on tajribalardan muhofaza qilish uchun zaruriy, aniq va 
to‗g‗ri ma‘lumot olishlarini ta‘minlovchi tashkilot. Mazkur Byuro banklar, aktivlari 
10 mlrd. AQSh dollaridan oshgan kredit uyushmalari, ko‗chmas mulk brokerlari, 
kunlik to‗lovga asoslangan qarz beruvchilar va boshqa tashkilotlarni (avto dillerlar 
bundan istisno) taftish etish vakolatiga ega.
Dodd–Frank qonuni qamrab olgan boshqa islohotlar
283
: 
282
Global Financial Markets./7 the edition. Stephen Valdez & Philip Molyneux. Palgrave McMillan, 2013. 139r. 
283
Global Financial Markets./7 the edition. Stephen Valdez & Philip Molyneux. Palgrave McMillan, 2013. 140r.

---

1.
Jamg‗armani boshqarish byurosi (Office of Thrift Supervision) tugatilib, 
jamg‗armalarni tartibga solish funktsiyasi Pul muomalasi nazorati boshqarmasiga 
(Office of the Comptroller of the Currency) berilishi;
2.
moliyaviy xizmatlar ko‗rsatuvchi nobank kompaniyalarni FRT (
Fed)
tomonidan taftish qilinishini talab etilishi; 
3.
biznesni hisob varaqlari bo‗yicha foizlar to‗lashdagi cheklovlarni bekor 
qilinishi; 
4.
sug‗urta sanoatini nazorat qilish uchun yangi Federal Sug‗urta Idorasini 
tashkil etilishi; 
5.
qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha Komissiya (SEC) ni ko‗proq moliyaviy 
resurslar bilan ta‘minlash; 
6.
doimiy ravishda depozit sug‗urta miqdorini 250000 AQSh dollarigacha 
oshirib borish; 
7.
riskli 
ipoteka 
kreditlari 
sekyuritizatsiyasi 
bo‗yicha 
zahiralar 
shakllantirishning (minimum 5%) majburiyligi; 
8.
kreditorlar qarz oluvchilarning daromadi, kredit tarixi va ish faoliyatini 
tekshirish orqali ipoteka kreditlarni to‗lay olishlari mumkinligini kafolatlashlari 
shartligi; 
9.
bank sanoati uchun mlrd. dollar daromad keltiradigan-debet kartalardan 
foydalanganlik uchun va amalga oshiriladigan to‗lovlarga cheklovlar joriy etish. 
2008- yilning yakunida moliyaviy sektorni islohat qilish bo‗yicha yangi 
takliflarni ishlab chiqish maqsadida «de Larozer guruhi» shakllantirilib, ushbu 
guruhning maqsadi, yanada samarali, integrlashgan va barqaror tartibga solishning 
yevropa tizimini yaratish uchun, moliyaviy sektorni tartibga soluvchi 
insturmentlarni kuchaytirish bo‗yicha choralar ishlab chiqishdan iborat. Mazkur 
guruhning ishlari natijasi bo‗yicha ma‘ruzada YeI dagi inqiroz sabablari va 2011–
2012 yy. yevropa moliyaviy nazorat integrlashgan tizimini yaratish taklifi bayon 
etilgan.
Inqirozning vujudga kelishidagi asosiy sabablar sifatida quyidagilar ko‗rsatib 
o‗tilgan:

mikrodarajada tartibga solishning amaldagi mexanizmining mavjud 
emasligi;

oldindan ogohlantirishning samarasiz mexanizmi;

mamlakat 
tashqarisidagi 
potentsial 
riskni 
yetarlicha 
baholashda 
transchegaraviy nazoratning samarasizligi;

milliy va xalqaro darajada tartibga soluvchilar o‗rtasidagi hamkorlikning 
yetarli emasligi;

YeI mamlakatlaridagi tartibga soluvchilarning vakolatlarining turli 
darajadaligi;

umumiy qarorlar qabul qilish uchun tartibga soluvchilar yagona 
platformasining mavjud emasligi.
2009- yil bahordagi YeK va YeI Kengashi mazkur ma‘ruzadagi tavsiyalarni 
qabul qildi va Komissiya moliyaviy nazorat to‗g‗risidagi hujjati nashr etildi hamda