Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

7.2-rasm. Turli belgilari bo„yicha xalqaro investitsiya shakllari tasnifi
Manba: 
Oksyutik G. P.Inostrannie investitsii v Rossii: monografiya.–SPb.: Izdatelstvo Sankt–
Peterburgskogo universiteta upravleniya i ekonomiki, 2014. – 16s. 
TTXI – 
bu transchegaraviy investitsiya toifasi bo‗lib, bir mamlakat 
rezidentining boshqa mamlakat rezidenti hisoblangan korxona boshqaruvida 
sezilarli darajada ta‘sirga ega bo‗lishi yoki nazoratni amalga oshirilishidir
155
.
Portfelli xorijiy investitsiya–
xorijiy investorlarni birja kotirovkalari yoki 
foizlardagi farqlar, dividendlar shaklida daromad olish yoki ko‗paytirish maqsadida 
xorijiy qimmatli qog‗ozlarga investitsiyalari. Bunda xorijiy investorlarning aktsiya, 
155
Rukovodstvo po platejnomu balansu i mejdunarodnoy investitsionnoy pozitsii–Vashington, okrug Kolumbiya: 
Mejdunarodnogo valyutnogo fonda, Shestoe izdanie (RPB6), 2008.–128s.

---

obligatsiya, veksel va boshqa qarz majburiyatlari, davlat va munitsipal qimmatli 
qog‗ozlarga investitsiyalarini o‗z ichiga oladi.
Boshqa xorijiy investitsiyalar
quyidagilarni o‗z ichiga oladi: savdo kreditlari 
(eksport yoki importga oldindan to‗lov yoki to‗lov uchun kreditlar); xorijiy 
investordan olingan boshqalar (savdo kreditlaridan tashqari) kreditlar; xalqaro 
moliya tashkilotlaridan (JB, XVF, YeTTB va boshqalar) olingan kreditlar; 
retsipient–mamlakat
 
banklaridagi xorijiy investorlarni valyuta hisob varaqlaridagi–
bank depozitlari; ikki tomonlama investitsion kreditlar
156
.
OECD (1996 yil) tavsiyasi bo‗yicha ―xorijiy investitsiya ishtirokidagi 
korxona‖ (TTXI) xorijiy korporativ yoki xorijiy bo‗lmagan korporativ korxona 
sifatida, qaysiki xorijiy investor 10 foiz va undan ortiq oddiy aktsiyaga yoki xorijiy 
korporativ korxonaning ovoz berish huquqi bilan aktsiyalariga yoki xorijiy 
bo‗lmagan korporativ korxonaning ekvivalent aktsiyalariga egalik qilishi bilan 
belgilangan bo‗lishi lozim.
TTXI norezident–investor ustav kapitalini kamida 50 foizidan ortiq ovoz 
beruvchi (yoki ekvivalent, shunga o‗xshash ulushda ovoz berish huquqini beruvchi) 
aktsiyaga egalik qilish orqali sho‗‘ba kompaniya shaklida tashkil etilishi mumkin
yoki 
investor 
10 
foizdan 
50 
foizgacha 
ovozga 
egalik 
qiladigan 
(associate)kompaniyalar; yoki kvazi–yuridik shaxslar, misol uchun haqiqatda 100 
foiz bosh kompaniya–investor egalik qiladigan
157
.