Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti «sotsiologiya»

Referent va a’zoli guruhlar. «Referent guruh» termini amerikalik sotsial psixolog Mustafo Sherif tomonidan kiritilgan bo’lib, u ingliz tilidan «mansub bo‘lish» deya tarjima qilinadi. «Referent guruh» termini individ ongli ravishda kiradigan sotsial guruhlarga (iqtisodiy, siyosiy, madaniy kasbiy) nisbatan ishlatiladi. Bu tushuncha quyidagi ma’nolarda ishlatiladi:

• 
  Individ xatti-harakati uchun namuna, etalon yoki mezon bo‘lib xizmat qiladigan guruh.
  
• 
  Individ o‘z harakatlarini shu guruhga yo’naltiradigan guruh.
  
• 
  Individ a’zo bo‘lishga intilayotgan guruh.
  
• 
  A’zolarning qadriyat va fikrlari bevosita shu guruh a’zosi bo‘lmagan kishi uchun o‘ziga xos taqqoslash o‘lchovi, sotsial “o‘lchov doirasi” sifatida xizmat qiladigan guruh.
  

Real hayotda «referent guruh» nazariyasi shaxsning turli sotial muhitlarga moslashuvi jarayonida, sotsial harakatlarni o‘rganishda qo‘llaniladi. Referent guruhlar real va ideal guruhlarga bo‘linadi. Real referent guruh shaxsga qulay sotsial norma va qadriyatlarni egallashi uchun etalon bo‘lib xizmat qiladigan alohida kishilar yoki kishilar birligidir.

Ideal referent guruh - bu ma’lum bir guruhning qadriyatli va normativ yo‘l-yo‘riqlarini inson ongida aks etishidir. Shaxs bu guruhga o‘z tasavvurlari va harakatlari bilan moslashishga harakat qiladi. Masalan, muhandis o‘zini real hayotda muhandislar guruhiga mansub deyish bilan birga o‘zini guruh sifatida mavjud bo‘lmagan ma’naviy “elitaga”ga mansub, deb hisoblaydi.