Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali mustaqil ta’lim

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

MUSTAQIL TA’LIM

GURUH : AIF 120

GURUH : AIF 120

FAN: Menejment

MAVZU: Tashkilotlar va ularni boshqarish

TAYYORLADI: Fayodbek Murodullayev. Xayrullayev A

TEKSHIRDI: Shukurova N

REJA

1.Tashkilotlar tushunchasi va ularning tavsifi. Tashkilotning yashash davri.

2. Tashkilotlar faoliyatini turkumlashtirish.

3 Tashkiliy tuzilmalarning turlari

4.Asosiy tashkiliy-xuquqiy shakllar.

Tashkilotlar tushunchasi va ularning tavsifi. Tashkilotning yashash davri.

• Tashkilot — bu umumiy maqsad yoki maqsadga erishish uchun ongli ravishdagi faoliyatning muvofiqlashtirilgan kishilar guruhidir.

Tashkilotning hayot sikli konsepsiyasiga muvofiq uning barcha faoliyati u tug‘ilishidan boshlab hayotini to‘xtash yoki tubdan modernizatsiyalash (takomillash) gacha qator bosqichlarni bosib o‘tadi. Ularning har biri ma’lum maqsadlar, belgilar, boshqarish uslubi vazifasi va mehnatni tashkil qilish kabi 5 fazadan iborat.

1-faza. Tashkilotning tug‘ilishi. Unda yashab qolishdan iborat bosh maqsadni belgilash; boshqarish uslubi inqirozi; asosiy vazifa, bozorga chiqish,
2-faza. Bolalik va yoshlik. Asosiy xususiyatlar: bosh maqsad — qisqa muddatli foyda va tez o‘sish; qattiq rahbarlik hisobiga yashash; asosiy vazifa mustahkamlanish va bozorning ma’lum qismini egallash; mehnatni tashkil qilish,foydani rejalashtirish
3-faza. Yetuklik. Bosh maqsad tizimli muvozanatli o‘sish va shaxsiy shakllanish; vakolatlarni berish orqali rahbarlik samaradorligi; asosiy vazifa —turli yo‘nalishlar bo‘yicha o‘sish; bozorni egallash, turli manfaatlarni hisobga olish,mehnatni tashkil qilish— taqsimot va kooperatsiya,shaxsiy natija uchun mukofot
4-faza. Tashkilotning qarishi. Mohiyati bo‘yicha yetuklikning eng yuqori darajasi. Tashkilotning rivojlanishida bosh maqsad — erishilgan natijalarni saqlash, boshqarish sohasida samarali harakatlarni moslash orqali erishiladi;
5-faza. Tashkilotning tiklanishi (qayta tug‘ilishi). Bosh maqsad — barcha funksiyalar bo‘yicha jonlanishni ta’minlash: jamoatchilik hisobiga o‘sish
Shunday qilib bo‘limlarni korxona
ichida ixtisoslashuvining to‘rtta talabini
ajratib ko‘rsatish mumkin:

•  ishlab chiqarish turlari bo‘yicha;
•  geografik hududlar bo‘yicha;
•  iste’mol bozorlari bo‘yicha;
•  faoliyat turi bo‘yicha.

“Struktura” lotincha so‘z bo‘lib,
narsalar tarkibiy qismlarining o‘zaro
bog‘liq ravishda joylashishi, tuzilishini
bildiradi.
Boshqarish strukturasi deganda
boshqaruv maqsadlarini amalga
oshiruvchi va funktsiyalarini
bajaruvchi bir-biri bilan bog‘langan
turli boshqaruv organlari va
bo‘g‘inlarining majmuasi tushuniladi.

Tashkiliy tuzilmalarning turlari

Bular 6 ta bo’lib:

1. Ierarxik tuzilma: Bu tuzilma piramidaga o'xshash tashkiliy sxema bo'lib, unda har bir ketma-ket daraja boshqaruvning boshqa darajasini ifodalaydi.

2. Yassi tuzilma: Yassi tuzilmada yuqori va pastki daraja oʻrtasida boshqaruvning bir necha qatlamlari mavjud boʻlib, bu boshqaruvning kengroq oraligʻiga olib keladi.

3. Matritsa tuzilishi: matritsa strukturasi funktsional va bo'linuvchi tuzilmani birlashtiradi. Xodimlar o‘zlari ishlayotgan loyihalar asosida ikki yoki undan ortiq boshliqlarga hisobot berishlari mumkin.

4. Tarmoq tuzilishi: Tarmoq tuzilmasi umumiy maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan mustaqil tashkilotlar yoki shaxslarni birlashtiradi.

4. Tarmoq tuzilishi: Tarmoq tuzilmasi umumiy maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan mustaqil tashkilotlar yoki shaxslarni birlashtiradi.

5. Jamoa tuzilishi: Jamoa tuzilmasida xodimlar muayyan loyiha yoki maqsad asosida birlashtiriladi, har bir jamoaning o‘z rahbari bor.

6. Diraviy tuzilma: Doiraviy tuzilmada xodimlar markaziy rahbar atrofida tashkil etilgan bo‘lib, har bir xodim halqaga o‘xshash tarzda yonidagisiga hisobot beradi.

Asosiy tashkiliy-xuquqiy shakllar.

1. Yakka tartibdagi tadbirkorlik: bitta shaxsga tegishli va boshqariladigan biznes. Egasi biznesning barcha jihatlari uchun javobgardir.

2. Hamkorlik: foyda va majburiyatlarni baham ko'radigan ikki yoki undan ortiq jismoniy shaxslarga tegishli va boshqaradigan biznes.

3. Ma'suliyati cheklangan jamiyat (MChJ): Egalari kompaniyaning qarzlari va boshqa majburiyatlari bo'yicha mas'uliyati cheklangan, ammo boshqaruv va operatsiyalarda moslashuvchanlikka ega bo'lgan kompaniya.

4. Korporatsiya: Egalaridan alohida yuridik shaxs. Korporatsiya oʻz huquqlari, majburiyatlari va huquqiy maqomiga ega.

4. Korporatsiya: Egalaridan alohida yuridik shaxs. Korporatsiya oʻz huquqlari, majburiyatlari va huquqiy maqomiga ega.

5. Kooperativ: a'zolariga tegishli bo'lgan va ular tomonidan boshqariladigan, uning foydasiga sherik bo'lgan va birgalikda qaror qabul qiladigan biznes.

6. Notijorat: foyda olishga emas, balki ijtimoiy yoki xayriya maqsadlariga erishishga qaratilgan tashkilot.

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT