Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali «Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika” kafedrasi mudiri: dots. M. Xolmurzaev

Tuzuvchi: «_______________ » ass: Vafoxojayeva D.

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
«Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika”
kafedrasi mudiri: «______________ » Dots. M.Xolmurzaev
"Statistika"fanidan 2-kurs, 3-semstr yakuniy nazorat
25-Bilet
1 Dispersiya deb nimaga aytiladi ?
Dispersiya ( ²) alohida miqdorlar bilan ularning o’rtacha miqdori o’rtasidagi farqlar kvadratlarning to’plamdagi birliklar soni yig’indisiga bo’lgan nisbat natijasidir. Formulada (x-x)² va (x-x)²f alohida miqdorlar bilan ularning o’racha miqdori o’rtasidagi tafovutning vaznga bo’lgan ko’paytmasidir. Bu ko’rsatkichni hisoblashda ham ayrim shartli holatlarga yo’l qo’yiladi. Jumladan, (x-x̅) o’rtasidagi tafovut kvadratga ko’paytiriladi. Bu bilan biz, bir tomondan, musbat ishirali tafovutga ega bo’lib, o’rtacha mutlaq tafovutni hisoblashdagi kamchilikni bartaraf qilsak, ikkinchi tomonidan, variatsiya (o’zgaruvchanlik) darajasini ikki barobar kattalshtirishimiz, chunki tafovutlar (farqlar) kvadratga ko’paytiriladi, so’ngra o’rtacha hisoblanadi.
2.Svodkalash deganda nimani tusgunasiz ?
Svodkalash oldindan tuzilgan va tasdiqlangan dastur hamda reja asosida amalga oshiriladi. Dasturda ayrim belgilar bo’yicha ajratilishi lozim bo’lgan guruhlar ro’yxati, shu guruhlar uchun hisoblanadigan ko’rsatkichlar tizimi, qaysi hudud chegarasida va ma`muriy tomondan tobelik jihatidan materiallarni svodkalash lozimligi kabi masalalar yechiladi. Svodkalash rejasida esa kim va qanday tartibda svodkalashni bajarishi, uning natijalarini qanday rasmiylashtirishi va matbuotda ma`lumotlarning qaysi qismini nashr etish kabi tashkiliy masalalar yoritiladi.
3. Oraliq qatorlarda o`rtacha ish haqqini hisoblang

O’rtacha ish haqqi bo’yicha ishhilar guruhlari (so’m)+x	Ishhilar soni, f	Guruhlar bo’yicha ish haqqi	O’rtacha oraliqlarning ishchilar soniga ko`paytmasi ( f)
200 so’mgacha 200-220 220-240 240 undan yuqori ∑	20 30 40 10 ∑f=100		∑ f=?

Bu yerda shuni qayd qilish kerakki, oraliq kattaligi qanchalk kichik bo’lsa, o’rtacha shuncha aniq bo’ladi. Teng miqdorli oraliq asosida hisoblangan o’rtacha teng bolmagan oraliq asosida hisoblangan o’rtachaga nisbatan aniqdor bo’ladi, chunki teng oraliqli qatorlar darajasi guruhiy o’rtachalarga yaqinroq.
4. Bittasmenadaharbirishchitomonidanishlabchiqarilgan “A” mahsulotmiqdorlariquydagilarbilantavsiflanadi:

IshchilarningRaqamlari	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Bittasmenadaishlabchiqarilganmahsulot(dona)	16	17	18	17	16	17	18	20	10	18

Progressivva regressive o’rtachalarqandayhisoblanadi ?

oddiy arifmetik o’rtacha qo’llniladi. Uni aniqlash uchun dastlab o’rtalashtirilayotgan alohida miqdorlar yig’indisi aniqlanadi, so’ngra olingan natija ularning soniga bo’linadi. Buni quyidagicha yozish mumkin:
Izoh: Kafedraning 2020 yil ____ ______________ yig‘ilishida muhokama qilingan va tasdiqlashga tavsiya etilgan (____– sonli bayonnoma)