Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti qo‘lyozma huquqida

2015 yil

Yuridik shaxslar foydasidan

olinadigan soliq

Kichik korxona va mikrofirmalar 

tomonidan yagona soliq to’lovi 

bo’yicha ajratmalar

Savdo va umuovqatlanish 

korxonalari tomonidan yagona soliq 

to’lovi bo’yicha davlat byudjetiga 

ajratmalar

Qo’shilgan qiymat solig’i

---

38 

 

ularning aksariyatlarini elektron shaklda taqdim etilishini ko‘rdik. Bu holat yana 

birbor soliq siyosatiga borib taqaladi.  

Shunday  holat  ya’ni  mahalliy  budjetga  soliqlarning  tushish  salmog‘i    tahlil 

jarayonida  yillar  davomida  ortayotganligi  ularda  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlar 

tomonidan soliqlarni o‘z vaqtida to‘lashlari  bir tomondan mahalliy budjetga o‘z 

ta’sirini  ko‘rsatsa,  ikkinchi tomondan  mahalliy  infrastrukturaning  rivojiga  ham 

ta’sir ko‘rsatishini  shahrimizda olib borilayotgan islohotlar  albatta ushbu soliqli 

daromadlar asosida amalga oshirilmoqda desak xato qilmagan bo‘lsak kerak.

 

4 -diagramma 

Surxondaryo viloyat Denov tumanida  mahalliy budjeti daromadlarining 2014-

2015- yillarda o‘zgarish dinamikasi

14

 

 

 

 

Soliqlardan  kompleks  foydalanish  xalq  xo‘jaligi  tarmoqlarini  qayta 

qurishga,  ishlab  chiqarish  infratuzilmasini  yaratishga,  xo‘jaliklar  va  aholining 

tovar  sotib  olish  qobiliyatini  boshqarib  turishga  va  pulning  qadirsizlanish 

jarayonini  jilovlab  turishga  imkon  beradi.  Pulning  qadrsizlanishiga  qarshi 

                                                           

14

 Diagramma 

Surxondaryo viloyat Denov tuman

 Davlat soliq inspektsiyasi ma’lumotlari asosida tuzilgan

 

0

10 000 000

20 000 000

30 000 000

40 000 000

50 000 000

60 000 000

Yuridik shaxslar foydasidan

olinadigan soliq

Kichik korxona va mikrofirmalar 

tomonidan yagona soliq to’lovi 

bo’yicha ajratmalar

Savdo va umuovqatlanish 

korxonalari tomonidan yagona 

soliq to’lovi bo’yicha davlat 

byudjetiga ajratmalar

Qo’shilgan qiymat solig’i

---

39 

 

choralar ko‘rish-kam mehnat sarflab topilgan daromadlarga soliq progressiyasini 

ko‘tarish bilan ham amalga oshiriladi.  

Soliqlar  davlatning  moliyaviy  manbai  bo‘lganligidan  soliq  siyosati 

strategiyasini ishlab chiqish ham davlatning muhim vazifasi bo‘lib hisoblanadi. 

Bu siyosatni ishlab chiqishning tashkilotchisi va ijodkori ham davlatdir. Buning 

uchun davlat o‘z qo‘lidagi butun kuchni, idoralarni jalb qilib, uni ishlab chiqadi. 

Avvalo, bunday tashkilotlarga Moliya vazirligi, davlat soliq qo‘mitasi va boshqa 

ilmiy-uslubiy  tashkilotlar  kiradi.  Soliq  siyosati  strategiyasining  izchil  va 

muvaffaqiyatli  ishlab  ketishi  uchun  davlat  ilmiy-izlanish  tashkilotlari  tuzib, 

uning  ish  yakunlaridan  keng  foydalanadi.  Ana  shunday  tashkilot  Moliya 

vazirligi qoshidagi ilmiy tekshirish institutidir. 

Davlat soliq siyosati strategiyasini ishlab chiqayotganda mavjud soliqlarni 

yoki  yangi  kiritilishi  mo‘ljallangan  soliqlarning  mohiyati,  ahamiyati,  kelib 

chiqish  va  rivojlanish  tarixi  chuqur  o‘rganilishi  lozim.  Ayniqsa,  yangi  soliqlar 

chiqarilayotganda 

ular 

ilmiy 

asoslangan 

bo‘lishi,  yirik  amaliyotchi 

mutuxassislari va  jamoatchilik o‘rtasida erkin bahslashuv  asosida biror qarorga 

kelishi  zarur.  Bu  yerda  hech  qachon  bir  soha  mutaxassislari  fikri  bilangina 

chegaralanib qolmaslik kerak, chunki soha mutahassislari ham o‘z manfaatlarini 

ko‘proq  ko‘zlab,  umumdavlat  manfaatlarini  ular  ko‘ra  olmasliklari  yoki  bila 

olmasliklari mumkin.