Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

38-chizma. Bashoratlash usullarining tasnifi
. 
 
Logistik menejmentda ko‘pincha faktografik usullardan foydalaniladi, ular 
uchun dastlabki axborotlar dinamik qatorlarga ega bo‘ladi. Qoidaga ko‘ra, 
logistikada foydalaniladigan iqtisodiy yoki texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarining 
dinamik qatorlari ma’lumotlar nuqtalarining eng katta miqdoriga ega, shuning 
uchun qisqa dinamik qatorlar deb ataladilar. 
Logistik menejerlar tomonidan foydalaniladigan bashoratlash usullarining 
qisqacha ta’rifini ko‘rib chiqamiz. 
“Delfi” usuli
. Ekspertlar guruhi maxsus anketa yordamida so‘rov qilinadi, 
unda savolga javob keyingi savolni keltirib chiqaradi. Ekspertlarning belgilangan 
guruhi uchun yaroqli bo‘lgan axborotlarning har qanday qatori va boshqalar 
uchun yaroqsiz bo‘lgan barcha axborotlar bashoratlash uchun yaroqli bo‘ladi. Bu 
usul monitarli ishlab chiqishning guruhli samarasini elementlashtiradi. Bashoratlash 
davri – o‘rtacha va uzoq muddatli bo‘ladi.
“Bozorni tadqiq qilish” usuli
. Haqiqiy bozorlar haqidagi gipotezalarni 
tanlab olish va testdan o‘tkazish uchun tizimli, shakllangan va ongli tadbirlar. 
Bashoratlash davri – o‘rtacha va uzoq muddatli bo‘ladi. 
“Izchil bitimlar” usuli
. Bu usul ekspertlar guruhi bitta ekspertga 
qaraganda yaxshiroq bashorat qilishi mumkinligiga yo‘l qo‘yishga asoslangan. 

---

185 
Cheklashlar mavjud emas, muhokamalar rag‘batlantiriladi. Olingan bashoratlar 
ijtimoiy omillarga bog‘liq bo‘ladi va to‘g‘ri bitimlarni aks ettirishi mumkin. 
Bashoratlash davri – o‘rtacha va uzoq muddatli bo‘ladi. 
“Sotish darajasini baholash” usuli
. Mahsulotlarni sotishlar darajasi 
haqidagi fikrlar sotish hodimlari guruhlari bo‘yicha ishlab chiqilishi mumkin va 
ko‘pincha haridorlarning talablari va ehtiyojlari tendensiyasini aks ettiradi. 
Bashoratlash davri – o‘rtacha va qisqa muddatli bo‘ladi.