Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019

Muomala  va  sotish  –  mahsulotni  ishlab  chiqaruvchi  korxona  tomonidan 
yuklatilgandan  to  iste‘molchi  olguniga  qadar  bo‗lgan  hayot  siklining  bir  qismidir. 
Muomala bosqichida tayyor mahsu-lotning reja topshiriqlarida, normativ hujjatlarda, 
ortish,  tashish,  saqlash  va  sotishga  tayyorlashda  o‗rnatilgan  sifati  va  hajmining 
maksimal darajada saqlanishi ta‘minlanishi lozim. 
Muomala  va  sotish  mahsulotni  ekspluatatsiya  qilish  –  uning  sifatini 
tiklanishiga  va  saqlanib  turishiga  yordam  beruvchi  mahsulot  hayot  siklining 
bosqichidir.  Umumiy  holda  mahsulotni  ekspluatatsiya  qilish  uniehtiyojga  qarab 
ishlatishni,  ortish,  tashish  saqlash,  texnikaviy  xizmat  ko‗rsatish  va  ta‘mirlashni  o‗z 
ichiga oladi. 
Bu  bosqichda  sifatni  boshqarish  asosan  iste‘molchi  tomonidan  amalga 
oshiriladi. 
Ekspluatatsiya 
qilish 
qoidalari 
ekspluatatsiya 
qilish 
bo‗yicha 
ko‗rsatmalarda,  instruksiyalarda  va  mahsulotga  qarash  bo‗yicha  eslatmalarda 
keltirilgan  bo‗ladi.  Ushbu  hujjatlarning  sifatiga  mahsulotdan  qanchalik  oqilona 
foydalanish bog‗liq bo‗ladi.  
Shuni aytib o‗tish kerakki, tovarlarni instruksiyaga amal qilgan holda ishlatish, 
ulardan  foydalanish muddatini uzaytirishi  mumkin.  Yaroqlilik muddatining uzayishi 
esa  qo‗shimcha  mahsulot  ishlab  chiqarilishiga  teng  kuchlidir.  Shunday  qilib, 

---

16 
mahsulotni oqilona ekspluatatsiya qilish moddiy va mehnat resurslarini iqtisod qilish 
imkonini beradi.