Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019

1.10.-rasm. Mahsulot sifatini nazorat qilish turlarining klassifikatsiyasi 
Mahsulot  sifatini  joriy  qilish,  ta‘minlash  va  saqlab  turishning  asosiy 
bosqichlarini    ―Sifat  sirtmog‗i‖  orqali  tavsiflashimiz  mumkin.  Uning  asosiy 
bosqichlariga: 
-    mahsulotga  bo‗lgan  talablar,  mahsulotning  texnikaviy  darajasi  va  sifatini 
oldindan ko‗rish (marketing tadqiqotlari); 
 
-  ilmiy-texnikaviy  taraqqiyot  yutuqlarini  hisobga  oliy  sifat  darajasi 
shakllantirish, me‘yoriy-texnikaviy hujjatlarni tayyorlash;                                                              
 
- ishlab chiqaruvchi korxona imkoniyatlarini tahlil qilish; 
Ishlab chiqarish jarayoni 
bosqichlariga ko‘ra 
 
Tekshiruv hajmiga ko‘ra 
Tekshiruvning o‘ziga 
xosligiga ko‘ra 
Kirish. 
Operatsiyalar bo‘yicha qabul 
qilish, saqlash, tashish 
 
Yoppasiga  
Tanlanma 
 
Buziluvchan 
Buzilmaydigan 
Nazorat turlari 
Tekshiruv davriga 
ko‘ra 
Birlamchi 
Operativ 
Davriy 
Ishlab chiqarish jarayoni 
bosqichlariga ko‘ra 
Qo‘lda bajariladigan 
mexanizatsiyalashgan 
avtomatlashtiriolgan sistemalar 
avtomatik sistemalar 
faol nazorat 
Tashkil etishning strukturasiga 
ko‘ra 
O‘z-o‘zini nazorat qilish 
bir bosqichli nazorat 
ko‘p bosqichli nazorat 
Nazorat 
vositalariga ko‘ra 
O‘lchov vositalari 
orqali organolep-
tik Vizual 
Nazorat qilinayotgan parametrlarga ko‘ra 
 
 
Miqdoriy belgisiga ko‘ra 
Sifat belgisiga ko‘r
O‘lchov vositalari 
orqali organolep-tik Vizual
a 
Al‘ternativ belgisiga ko‘ra 

---

49 
         -  sifatli  xom  ashyo,  material,  jamlovchi  buyumlar  bilan  moddiy-texnikaviy 
ta‘minlash; 
         -  ishlab  chiqarishni  texnikaviy  tayyorlash,  texnologik  jarayonlarni  ishlab 
chiqish, jihoz, uskuna va asboblar bilan ta‘minlash; 
         -  tegishli  me‘yoriy-texnikaviy  hujjatlar  va  standartlarga  muvofiq  mahsulotni 
ishlab chiqarish; 
- texnikaviy nazorat va sinash, tayyorlash sifatni baholash; 
          -  tayyor  mahsulotni  sotish,    mahsulotni  saqlash,    transportlash  va  sotish 
jarayonlarida uning sifatini saqlab qolish; 
          -  tayyor  mahsulotni  montaj  qilish  va  undan  foydalanish,  xizmat  qilish  va 
ta‘mirlash,  sifatini  ta‘minlash,  iste‘molchi  mahsulot  sifati  bilan  qoniqqanligi 
darajasinini baholash. 
Mahsulot  hayotiy  siklining  oxirgi  bosqichi  uni  foydalanishga  tiklash 
(utilizatsiya) va qayta tiklangan moddalardan to‗liq foydalanishdir. 
Sifatni  boshqarish  zamonaviy  nazariyasi  shundan  kelib  chiqadiki,  sifatni 
boshqarish  bo‗yicha  faoliyat  mahsulot  ishlab  chiqarilgandan  keyin  samarali  bo‗lishi 
mumkin  emas,  bu  faoliyat  mahsulot  ishlab  chiqarish  jaoayonida  amalga  oshirilishi 
lozim. 
Ishlab chiqarish jarayonidan odingi mahsulot sifatini ta‘minlovchi faoliyat ham 
muhimdir. 
Sifat ko‗pgina tasodifiy, mahalliy va subyektiv omillarning   ta‘siriga bog‗liq. 
Bu  omillar  sifat  darajasiga  ko‗rsatadigan  ta‘sirining  oldini  olish  uchun  sifatni