Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019

5-sistema.  Sertifikatlashning  bu  sistemasi  4-sistemadan  farqli  qo‗shimcha 
ravishda  ishlab  chiqaruvchi  korxonada  sifatni  ta‘minlash  sistemasining  faoliyati  va 
ishlab  chiqaruvchi  korxonani  attestatsiyadan  o‗tkazishni  ko‗zda  tutadi.  Bunday 
sistema faqatgina mahsulotning sifatini o‗rnatibgina qolmay, balki korxonaning talab 
etilayotgan sifat darajasida mahsulot ishlab chiqara olish imkonitini ham baholashga 
imkon beradi. 5-sistema xalqaro sertifikatsiyalash sistemalarida va sanoat rivojlangan 
mamlakatlarda  keng  tarqalgan.  U  4-sistemaga  qaraganda  murakkabroq  va 
qimmatroqdir,  lekin  iste‘molchi  mahsulot  sifatining  yuqori  darajada  ekanligiga 
ishonchi komil bo‗ladi. ushbu sistema muvofiqlik sertifikatsiyasi asosida yotadi.  

---

143 
6-sistema.  Ushbu  sistema  faqatgina  ishlab  chiqaruvchi  korxonada  mahsulot 
sifatini  ta‘minlash  sistemasini  ta‘minlashni  amalga  oshirishgagina  asoslangan.  Ba‘zi 
hollarda uni korxonani attestatsiyadan o‗tkazish deb ham ataladi. Bu sistema standart 
tugallangan  mahsulotga  nisbatan  shartlarni  qanoatlantirmay,  faqatgina  ishlab 
chiqarish turiga nisbatan shartlarni o‗rnatganda qo‗llanadi.  
7-sistema.  Ushbu  sistema  har  bir  tayyorlangan  mahsulotlar  partiyasidan 
tanlanmalarni  sinovdan  o‗tkazishga  asoslangan.  Sertifikatsiyalashning  bu  turi  uchun 
ishlab chiqarilgan mahsulotlarning hajmi va o‗rnatilgan sifat darajasiga bog‗liq holda 
tanlanmaning  hajmini  aniqlash  muhimdir.  Tanlanmalarning  shakllanishi  qabul 
qilingan  qoidalarga  muvofiq  vakolangan  sinov  markazlari  tomonidan  amalga 
oshiriladi.  Mahsulot  partiyasining  savdo  tarmoqlariga  yetkazilishi  tanlanmalarni 
sinovdan o‗tkazish natijalari asosida qabul qilinadi.  
8-sistema.  7-sistemadan  farqli  har  bir  ishlab  chiqarilgan  mahsulotning 
standartlar  shartlariga  muvofiqligini  sinovdan  o‗tkazishga  asoslangan.  Bu  sistemada 
mahsulot  sifatiga  nisbatan  qat‘iy  shartlar  qo‗yilib,  ularning  tegishli  standartlardan 
biroz  bo‗lsada  chetlanishi  iste‘molchiga  katta  zarar  yetkazishi  mumkin  bo‗lgan 
hollarda  qo‗llaniladi.  Ushbu  sertifikatsiyalash  sistemasini  qo‗llash  sohasiga  misol 
qilib,  qimmatbaho  metallardan  yasalgan  buyumlarni  o‗rash-joylash,  kosmik 
apparatlar ishlab chiqarilishini keltirishimiz mumkin.  
 
Shuni  ta‘kidlash  zarurki,  u  yoki  bu  sertifikatsiyalash  sistemasini  tanlash 
mahsulotning  tabiatiga,  ishlab  chiqarishning  o‗ziga  xos  xususiyatlariga,  ayirm 
davlatlarning 
iqtisodiy 
shart-sharoitlariga 
va 
boshqalarga 
bog‗liqdir. 
Sertifikatsiyalash  ishlarini  amalga  oshirish  uchun  quyidagilar  asos  bo‗lib  xizmat 
qiladi: 
 
-  tovar  ishlab  chiqaruvchining  imkoniyatlariga,  import  qiluvchi  davlat 
qonunlariga,  iste‘mol  shartlariga  javob  berishi  to‗g‗risida  xulosa  chiqarish  mumkin 
bo‗lgan kriteriylarni tanlash; 
 
- 
sertifikatsiyalash 
tashkilotining 
reputatsiyasi, 
uning 
kompetentligi, 
shuningdek sinov o‗tkazuvchi davtgohlar va o‗lchov asboblarini takomillashtirish; 

---

144 
 
-texnologik  jarayonlar  va  sifatni  boshqarish  sistemasini  qo‗llashning 
muhimligi; 
 
-  qabul  qilingan  sertifikatsiyalash  prinsiplarini  boshqa  sertifikatsiya-lash 
sistemalari prinsiplari bilan o‗zaro taqqoslash mumkinligi.