Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

4.6. Xodimlar faoliyat ko„lamining kengaytirilishi va ish joylarining 
mukammallashtirilishi 
 
Faoliyat ko‗lamining kengaytirilishi — tashkilotda vazifa taqsimlashda, butun 
ish faoliyatlari uchun xizmatchilarning zimmasiga yuklanadigan ma‘suliyat. 
XX asrning boshlarida kam malakali ishchilarning ma‘lum yo‗nalishda 
ixtisoslashtirilishi ancha samarali bo‗lgan bo‗lsada, hozirgi kunda uning hech qanday 
ahamiyati qolmadi. Birinchidan, ishning texnik tarafini rahbariyatdan ko‗ra yaxshiroq 
biladigan, yanada ma‘lumotli bo‗lgan odamlar qoniqtirmay qolgan. Ikkinchidan, 
ilgari inson tomonidan bajariladigan ba‘zi ixtisoslashtirilgan vazifalar, hozir 
mashinalar yordamida bajarilmoqda. Ana shunday o‗zgarishlar oldida ko‗pgina 
kompaniyalar ishni tashkillashtirishning yangi usullarini joriy etish orqali mehnat 
unumdorligini oshirmoqdalar. Bunday qayta tashkillashtirishning bir turi — bu 
ishchilarning faoliyat ko‗lamini kengaytirish, ya‘ni bunda, ishning maxsus 
ixtisoslashtirilishi kam bo‗lib, xizmatchilarga, ular o‗z ish joylarining umumiy 
tarkibda ahamiyatli ekanligini his etadigan, ma‘suliyatli va muhim vazifalar 
topshiriladi. 
Masalan, Livoniyadagi (Michigan shtati) ―kadillaklar
‖
ishlab chiqaradigan 
korxona rahbarlari, zerikarli ishni qiziqarliga aylantirish uchun ―jamoa kuchi
‖
dan 
foydalandilar. Ishchilarga yangi kasblarni egallab, yanada ko‗proq daromad topish va 
shu asosda, o‗z mutaxassisliklarini kengaytirish uchun qiziqtirish imkoniyatlari 
berildi. Har haftada bo‗lib o‗tadigan majlislarda esa bu ―komandalar
‖
korxona ishi 
borasida egallagan bilimlarini, ilgari faqat rahbariyat tomonidan hal etiladigan 
sohalardagi muammolarni echishda ham qo‗llash imkoniyatiga ega bo‗ldilar. 
Sperrouz Poynt (Merilend shtati) shahridagi ―Batlehem Still
‖
zavodida faoliyat 
ko‗lami kengaytirilishining o‗zgacha usulini qo‗llashdi. Haftada bir marta butun 
korxona ishchilariga metall ishlab chiqarishga ta‘sir etadigan iqtisodiy kuchlarni to‗la 
anglashga yordam beruvchi ma‘lumotlar tarqatiladi. Bundan tashqari, yo‗nalishdagi 
operatorlarga, vaqti-vaqti bilan ―Batlehem Still
‖
mahsulotining xaridorlaridan xabar 
olib turish vazifasi beriladi. 

---

91 
Ishchilardan biri: ―Endi biz nima ishlab chiqarayotganimizni bilamiz, ilgari esa 
biz faqat po‗lat quyishni bilar edik xolos
‖
, - deb gapirdi.