12
ko‗zda tutadiki, mamlakatda turizm xizmat ko‗rsatish
kompleksining
boshqa tarmoqlari bilan parallel ravishda rivojlananishi lozim.
Turizmning ijtimoiy ahamiyati jamiyat uchun quyidagilardan iborat:
-
jamiyatning
psixofiziologik
resurslari
va
insonning
mehnat
qobiliyatining tiklanishi;
- bo‗sh vaqtdan tejamli foydalanish;
- ish joylarini tashkil etish va aholi bandligini ta‘minlash;
- mahalliy aholining madaniyatiga ta‘sir ko‗rsatish;
- korxonalarda band bo‗lganlarning daromadini ta‘minlash;
- rekriatsiyani tiklash va qo‗llab quvvatlash orqali turizmning ekologik
havfsizligini ta‘minlash.
Ijtimoiy nuqtai nazardan turizmning asosiy funksiyasi bo‗lib,
insonning ishlab chiqarish majburiyatlarini bajarish chog‗ida sarflangan
kuchlarini tiklash hisoblanadi. U ko‗pincha asabning taranglashishi bilan
bog‗liq bo‗ladi. Turistik dam olish – bu muhitning almashishi kundalik
hayot tarzining o‗zgarishi, xordiq chiqarish madaniyati,
yangi joy
odamlari bilan tanishish, dunyoqarashni kengaytirish va hokazolar.
Bo‗larning barchasi inson kuchini tiklashga imkon yaratadi.
Insonlarga o‗z xizmatlarini taklif qila turib, turistik korxonalar turistik
dam olishga jalb qiladi. Turistlar dam olish kuniga, ta‘tilni tejamli va
foydali o‗tkazish imkoniga ega bo‗lishadilar.
Yoshlarni qiziqarli sayyohatlarga jalb
qilishiga imkon yaratadigan
turistik klublarning rizojlanishi sog‗lom avlodning shakllanishiga imkon
yaratadi. Turistik korxonalarning o‗z vazifalarini bajarishlaridan
jamiyatning ma‘naviy va jismoniy sog‗ligi bog‗liq bo‗ladi.
Rivojlangan turistik industriyaning mavjudligi ish kuchi bandligi
muammosini hal etadi. Turizm mehnat xarajatli tarmoqlardan biri
hisoblanadi va shu sababli turizmning rivojlanishi ishsizlikni kamaytiradi.
Halqaro Turistik Tashkilot ma‘lumotlariga ko‗ra dunyodagi har 15 ish
joyi turistik biznesga to‗g‗ri keladi.
Turizm aholi hayot darajasining oshishiga ta‘sir ko‗rsatadi. Turizm
xizmatlariga qolgan tarmoqlarga qaraganda yuqori haq to‗lanadi.
Zamonaviy turizm ekologik holatga ikki tomonlama ta‘sir
ko‗rsatadi. Bir tomondan atrof muhitga ma‘lum darajada zarar ko‗rsatadi.
13
YA‘ni transport natijasida havoning buzilishi, erdan samarasiz foydlanish
(dam olish bo‗yicha o‗z ehtiyojlarini qondirishni turistlar atrof muhitdan
foydalanish va uni saqlash bo‗yicha qayg‗urishdan ustun qo‗yishadilar).
Ikkinchi
tomondan
turizm
ekologiya
va
rekriatsiyani
qo‗llab
quvvatlashdan manfaatdordir, chunki
bu ushbu faoliyatning muhim
shartidir. Tabiiy, madaniy va tarixiy obyektlarni ekspluatatsiya qilish
orqali turizm ularni qo‗llab quvvatlashdan manfaatdordir. CHunki
ularning yaxshi holatda bo‗lishi yaxshi dam olishga imkon beradi va
turistik firma reytingini oshiradi.
Turizmning mahalliy aholi hayotiga salbiy ta‘siriga quyidagilar
kiradi:
-
malakasiz mehnat hissasining oshishi;
-
alkogolizm, janjallarning oshishi;
-
yoshlarning hayotga engil qarashi;
-
madaniyatning tijoratlashishi;
-
mahalliy aholi va turistlar o‗rtasidagi mojarolar.
Turistik ehtiyojlarning qondirilishi tashrif
davlatlari va hududlari
aholisi, manfaatlariga madaniy va tarixiy qadriyatlarga, atrof muhitga,
tabiat resurslariga turizmning gumanitar ahamiyati dam olishni tashrif
buyurgan xalqning hayoti, tarixi, urf odatlari bilan birgalikda,
o‗rganishdan iborat. Muhim ahamiyatni diqqatga sazovor joylarni ko‗rish
egallaydi.
Ekskursiyada ko‗rilgan va eshitilgan
narsalar xotirada uzoq vaqt
qoladi. Turli davlatlar xalqlari madaniyati va urf odatlari bilan tanishish,
dunyoqarashni kengaytiradi, insonni ma‘naviy oziqlantiradi.
Shunday qilib, turizmni rivojlantirish afzalliklariga quyidagilar kiradi:
- hududga pul oqimlarining oshishi, shu jumladan chet el kapitalining;
- yalpi ichki mahsulotning oshishi;
- yangi ish joylarining yaratilishi;
- kapitalning jalb
qilinishi, shu jumladan chet el kapitalining;
- hududdagi soliq tushumlarining oshishi.
Turizmni rivojlantirishning salbiy oqibatlariga qo‗yidagiar kiradi:
- mahalliy tovarlar va xizmatlar, tabiat resurslari va ko‗chmas mulkka
raqobatning oshishi.
14
- turistik importda pullarning chetga chiqib ketishi;
- turist tomonidan chiqarilgan ekologik va ijtimoiy muammolar;
- agarda turizm hududda aosiy o‗rinda bo‗lsa,
qolgan tarmoqlarning
kerakli darajada rivojlanmasligi.
O‗zbekistonda turizm yosh tarmoq hisoblanadi va davlat tomonidan
turli yordam choralariga muhtojdir. Jumladan raqobatchilar ko‗p sonli
turli soliq va tashqi iqtisodiy imtiyozlardan foydalanishadilar. SHu
sababli bizdagi turistik mahsulot ishlab chiqarish va iste‘mol qilishi ular
bilan raqobat qilishlari qiyin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
