Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti ergashxodjaeva sh. D. Innovatsion

Innovatsiyalar  etkazib  berishga  shartnoma  tuzish.  Ko‘pchilik  hollarda, 
shartnoma  tuzishga  kirishishdan  oldin  muzokaralar  o‘tkazish  va  ular  muvaffaqiyatli 
yakunlangan  hollarda  bu  shartnomaning  qanday  bo‘lishi  kerakligini  aniqlab  olish 
zarur bo‘lib, bu ish eng mas’uliyatli va mashaqqatli hisoblanadi. Bunda quyidagilarni 
aniqlash taqozo etiladi: 
•  soliqqa tortishni optimallash nuqtai-nazaridan shartnomaning turi; 
•  shartnoma shakli – bir martalik, ramkali, uzaytiriladigan; 
•  shartnomaning  asosiy  shartlarini  detallashtirish  darajasi  (maxfiylik,  fors-
major, nizolarni hal qilish tartibi va h.k.); 
•  shartnomaning ijrosi o‘ziga xosliklari bilan bog‘liq masalalar ro‘yxati; 
•  shartnoma shartlari buzilgan holatlarda tomonlarning javobgalik darajasi.  
Uchrashi  mumkin  bo‘lgan  risklarni  bartaraf  qilish  uchun  shartnoma  tuzishda 
quyidagilarni amalga oshirish zarur: 
•  bitimning muhim ehtimollarini tadqiq etish; 
•  moliyaviy va yuridik risklar ro‘yxatini tuzish; 
•  aniqlangan  risklarni  bartaraf  qilish  uchun  shartnomaning  takomillashtirilgan 

---

117 
 
variantini taklif etish. 
Shartnomani  tayyorlash  bosqichidayoq  tomonlar  o‘rtasida  «munosabatlarni 
loyihalash»  jarayoni  boshlangani  haqida  gapirish  mumkin  bo‘ladi.  Muzokaralar 
borishini  mahalliy  huquq  va  xalqaro  me’yorlarga  mos  keladigan  namunaviy  yuridik 
shartnomalar mavjudligi ancha soddalashtiradi. 
Puxtalik  bilan  bajarilgan  tayyorgarlik  ishlari  va  to‘g‘ri  tuzilgan  shartnoma 
tomonlarning  kelgusidagi  o‘zaro  munosabatlarini  sezilarli  darajada  engillashtirishi 
mumkin. 
Shartnomaning  o‘zi  yuzaga  kelishi  mumkin  bo‘lgan  barcha  muammolarni  hal 
qilmaydi. Shartnomani diqqat bilan va to‘g‘ri tayyorlash ikkala tomonning shartnoma 
amal  qilish  muddatida  ularni  hal  qilish  mumkin  bo‘lgan  yo‘llar  haqidagi 
kelishuvlarini qayd qilishga  imkon beradi. Shartnoma tuzish juda  murakkab  va  uzoq 
muddatli jarayon sanaladi, biroq shu tufayli kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan 
barcha nizolarning oldini olish imkoniyati paydo bo‘ladi. 
Shartnomani  undagi  barcha  tarkibiy  qismlar  qanchalik  aniq  detallashtirilganiga 
qarab, kelajakdagi asosiy muvaffaqiyat omillari qatoriga kiritish lozim.