Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti ergashxodjaeva sh. D. Innovatsion

 
Ijtimoiy 
psixologik, 
ma’daniy
 
O‘zgarishlarga bo‘lgan qarshilik, 
yangi ish qidirishga ehtiyoj, 
noma’lum vaziyatlar bo‘yicha 
qo‘rquv va boshqalar
 
Ishchilarni rag‘batlantirish, jamoadagi 
psixologik iqlimning yaxshiligi.
 
Tashkiliy-
boshqaruv
 
Boshqaruvning o‘ta 
markazlashganligi, 
rejalashtirishning qisqa muddatga 
mo‘ljallanganligi, korxonalar 
o‘rtasidagi faoliyatning 
cheklanganligi.
 
Boshqaruvning markazlashmaganligi, 
demokratlashtirilgan boshqaruv, o‘z 
o‘zini rejalashtirish, tuzatishlarga 
imkoniyat mavjudligi.
 
 
Tadbirkorlar oldida innovatsiyalarni amalga oshirishda resurs cheklovlari paydo 
bo‘lishi mumkin. Bu har bir tadbirkorda ham yirik innovatsiyalarni amalga oshirishda 
tashqi  manbalarni  jalb  etish  imkoniyati  va  o‘z  resurslari  mavjud  emasligidir.  Vaqt 
omili esa ikki yo‘nalishda ta’sir qiladi. Kiritilayotgan yangilik qanchalik katta bo‘lsa, 
uni  ishlab  chiqish  va  amalga  oshirish  uchun  shuncha  ko‘p  vaqt  talab  qilinadi. 
Shuningdek,  innovatsiyalar  yo‘lidagi  monopolistik  cheklovlarni  ham  hisobga  olish 
kerak.
 
                                                
12
 Карпова С.В.Инновационная политика компаний в условиях модернизации экономики России, Москва 
2011, стр. 18 

---

39 
 
Hozirda  texnik  tizimlar  bozorini  o‘zlashtirishga  ko‘p  mablag‘  sarflagan  va 
monopoliyalar  o‘z  kompaniyalari,  yoki  raqobatchi  kompaniyalarda  yanada  samarali 
mahsulot  va  texnologiyalarni  joriy  qilishga  u,  yoki  bu  usullar  bilan  qarshilik 
ko‘rsatishi  mumkin.  Vanihoyat,  bazis  innovatsiyalarga  cheklov  bo‘lib  tarmoqlararo 
tavsif  xizmat  qiladi.  Bunda,  yangi  murakkab  texnik  tizimning  paydo  bo‘lishi  uchun 
turli  mulk  egalari  va  tarmoqlarga  tegishli  o‘nlab  turli  korxonalar  o‘zaro  aloqalarini 
muvofiqlashtirish  talab  etiladi.  Buni  esa,  davlat  tomonidan  qo‘llab-quvvatlashlarsiz 
amalga  oshirish  juda  qiyin.  SHunday  qilib,  bozor  iqtisodiyotida  tadbirkorlarning 
innovatsion salohiyati birlamchi, kuchli, lekin cheklangan salohiyat hisoblanadi
13
. 
 
Ishlab  chiqarish  va  umuman,  xo‘jalik  yuritishga  innovatsion  marketing  nuqtai-
nazaridan yondashish xaridorga ta’sir qilishning keng jabhalarini o‘z ichiga oladi. Bu 
bozor  uchun  bo‘lgan  raqobat  kurashining  o‘ziga  xos  xususiyatlarini  aniqlashga  olib 
keladi. 
 
Marketing  deb  nomlanadigan  jarayon  tovar  ishlab  chiqarishning  asosi  sifatida 
ijtimoiy  mehnat  taqsimoti  boshlangan  paytlardan  buyon  ehtiyojlarni  qondirish  usuli 
va  ayirboshlash  bilan  bog‘liq  munosabatlarga  xos  bo‘lgan  hodisa  sifatida  mavjud 
bo‘lib  kelgan.  Raqobat  kurashining  asosiy  vositasi  sifatida  marketingning  yangicha 
nazariy  konsepsiyalari  xo‘jalik  faoliyati  evolyusiyasi  bilan  bir  paytada  rivojlangan. 
Marketing  innovatsiyalari  va  xo‘jalik  faoliyati  evolyusiyasi  o‘rtasida  sabab  va 
oqibatlarning    vaqti-vaqti  bilan  o‘rin  almashadigan  to‘g‘ri  va  teskari  aloqalarning 
murakkab tizimi mavjud. 
Marketingdagi  innovatsiyalar  bosqichi  bir-biridan  qat’iy  chegaralar  bilan 
ajratilmaydi  va  etarli  darajada  shartli  xarakterga  ega  hisoblanadi.  SHu  bilan  birga, 
ularning  har  biri  alohida  firmalarning  empirik  tajribasi  ta’riflaridan  boshlab  qat’iy 
ilmiy-nazariy  ishlanmalargacha  bo‘lgan  o‘z  mantiqi  va  rivojlanish  qonuniyatlariga 
ega.  Marketingning  innovatsion  texnologiyalari  paydo  bo‘lishi  va  iqtisodiyotning 
rivojlanishi  o‘rtasidagi  sabab-oqibat  aloqalarini  ko‘rib  chiqamiz.  Marketingdagi 
innovatsiyalarning asosiy bosqichlari 2.2-rasmda aks ettirilgan. 
                                                
13
 
Акрамов  Т.А.  Автомобиль  саноати  корхоналарида  маркетинг  стратегияларини  такомиллаштириш. 
Иқтисодиёт фанлари доктори (DSc) диссертацияси диссертацияси. 2018. –ТДИУ. 41-бет.
 
 

---

40