Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti ergashxodjaeva sh. D. Innovatsion

 
8.3. Gedonizm nazariyasi doirasida marketing innovatsiyalari  
 
Ma’lumki,  marketing  nazariyasi  o‘tgan  asr  o‘rtalariga  kelib  shakllangan.  1980 
yilarning  boshlarida  marketing  tushunchasi  marketing  «qirq  yoshlik  inqirozi» 
(marketing  mid-life  crisis)  nomini  olgan  bir  qator  o‘zgarishlarga  duch  keldi. 
Marketing 
asta-sekinlik 
bilan 
ishlab 
chiqarishga 
yo‘nalganlikda  sotuvga 
yo‘naltirilganlikka  va  u  orqali  –  iste’molchiga  yo‘naltirilganlikka  o‘tdi.  Hozirgi 
kunda barcha harakatlar  faqat  iste’molchilarning ehtiyojlari  va  motivlari, aytilgan  va 
aytilmagan  istaklarini  hisobga  olgan  holda  amalga  oshirilishi  lozim.  SHunday  qilib, 
2000  yillarning  boshlarida  munosabatlar  marketingi  tushunchasi  aniq  ta’rifga  ega 
bo‘ldi va hayotimizdan mustahkam o‘rin egalladi. 
Munosabatlar  marketingining  strukturaviy  o‘qini  Customer  Relationship 
Management  (yoki  «mijoz  bilan  o‘zaro  munosabatlarni  boshqarish»)  tushunchasi 
ifodalaydi.  CRM  –  axborot  texnologiyalaridan  faol  foydalaniladigan    marketing 
strategiyasi bo‘lib, keng  ma’lumotlar to‘plami  yaratish  va qo‘llashni o‘z ichiga oladi 
hamda  kompaniyalarga  shaxsiy  yondashuvga  asoslangan  o‘zaro  manfaatli 
munosabatlar yaratish maqsadida mijozlar haqida axborot to‘plash va qayta ishlashga 
imkon beradi. CRM yondashuvi ommaviyligining o‘sishi 1990 yillar oxirida internet 
texnologiyalari paydo bo‘lishi bilan ta’minlangan. 

---

128 
 
An’anaviy marketing modeli o‘zining dolzarbligini yo‘qotdi. Marketing to‘yinib 
ketgan  bozorlarda  zamonaviy  sharoitlarda  iste’molchi  nimalar  istashini  bilmaydi. 
Muammo  iste’molchilar  va  ishlab  chiqaruvchilarni  qondirishga  qodir  bo‘lgan 
muqobil  yondashuvlarni  va  oqibatda  taklif  bilan  to‘yinganlik  sharoilarida  yangi 
marketing  usullarini  aniqlashdan  iborat.  Buning  uchun  yuzaga  kelgan  vaziyatda 
ehtimoliy  marketing  usullarini  aniqlash,  funksional  va  gedonistik  yondashuvlarning 
o‘zaro  aloqalarini  ko‘rsatish,  qadriyatlar  marketingi  yondashuvidan  foydalanish 
tufayli muammolarning ehtimoliy echimlarini tahlil qilish zarur. 
Bozorga  ilgariroq  kirib  borish  natijasida  hozirgi  paytda  ustunlik  qilayotgan 
marketingning  bir  qismi  hisoblangan  marketing  innovatsiyalarini  ham  qayd  etib 
o‘tish joiz: 
•
 
direkt-marketing; 
•
 
guerilla marketing (partizancha marketing); 
•
 
makromarketing, megamarketing; 
•
 
«yashil» marketing; 
•
 
ichki marketing. 
Quyida  asosiy  marketing  innovatsiyalariga  qisqacha  ta’rif  va  tavsif  berib 
o‘tiladi. 
Tarmoq  marketingi  –  bozor  va  mijozlarni  birlashtiradigan  sotuvchilar  va 
xaridorlar  o‘rtasida  munosabatlar  o‘rnatish,  rivojlantirish  va  qo‘llab-quvvatlash 
bo‘yicha  marketing  faoliyatidir.  Bu  marketing  makro-  va  megamarketing  bilan  bir 
qatorda  turadi.  Ushbu  marketing  postulati  quyidagidan  iborat:  toki  sotuvchi  va 
xaridor  o‘rtasida  munosabatlar  o‘rnatilmas,  rivojlantirilmas  va  mustahkamlanmas 
ekan, bitimni amalga oshirib bo‘lmaydi.