Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

Normativ  ishlav  berish  qiymati  (NIQ)  tikuvchilik  tarmog’ida  qo’llanilib 
ishlov berish qiymatiga normativ foydani qo’shish orqali aniqlanadi. 
Normativ  sof  mahsulot  (NSM)  material  sig’imi  yuqori  bo’lgan  tarmoqlarda 
qo’llanilib, ajratmalari bilan birgalikdagi mehnat xaqi xarajatlariga normativ foydani 
qo’shish orqali aniqlanadi.  
Korxonaning  mehnat  resurslari  bilan  ta’minlanishi  va  ulardan  samarali 
foydalanishidan barcha ko’rsatkichlar: ya’ni, barcha ishlarning o’z vaqtida bajarilishi, 
mashina  va  uskunalardan  foydalanish  darajasi  va  natijada  mahsulot  ishlab  chiqarish 
xajmi,  uning  tannarxi,  foyda  va  boshqa  bir  qancha  ko’rsatkichlar  bog’liq  bo’ladi. 
Mahsulot  xajmiga  ta’sir  qiluvchi  mehnat  omillari  tarkibida  quyidagi  ko’rsatkichlar 
o’rganiladi: 
1. Korxonaning 
mehnat  resurslari  bilan  qanchalik  ta’minlanganlik 
ko’rsatkichlari. 
2. Ish vaqti fondidan samarali foydalanishini ifodalovchi ko’rsatkichlar. 
3. Bir xodimga to’g’ri keladigan o’rtacha yillik ishlab chiqarilgan mahsulot va 
uning o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillar. 
4. Mehnat haqi fondidan foydalanishga baho beruvchi ko’rsatkilar. 
5. Mahsulot  xajmining  o’zgarishiga  ta’sir  qiluvchi  mehnat  omillari  va  ichki 
rezervlarni qidirib topish. 
6. Mahsulot ishlab chiqarish xajmiga quyidagi mehnat omillari ta’sir qiladi: 
1. Ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi sonining o’zgarishi; 
2. Bir ishchi tomonidan ishlangan o’rtacha kishi-kunlarining o’zgarishi; 
3. Ish kuni davomiyligi(uzunligi)ni o’zgarishi; 
4. Bir  ishchi  tomonidan  bir  soatda  ishlab  chiqargan  mahsulot  xajmining 
o’zgarishi. 

---

150