Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Asosiy agrotexnik talablar: ishlov berish chuqurligi, 12-x3 sm; yumshatilgan qatlamdagi tuproqning uvalanish sifati:o’lchami 20 mm dan kichik fraktsiyalar miqdori, kamida 40%; o’lchami 100 mm dan katta fraktsiyalar bo’lmasligi; begona o’tlarning yo’qotilish darajasi, kamida 62%; dala yuzasida hosil bo’ladigan noteskisliklar balandligi,ko’pi bilan 2 sm ni tashkil etishi kerak.
Yalpi kultivatsiya qilish ishlari VT-100, VT-x20, T-10x rusumli zanjirli traktorlarga tirkalgan CHKU-1A rusumli chizel-kultivatorlar (2.11-rasm) bilan amalga oshiriladi. O’t bosmagan dalalarga ishlov berishda chizel-kultivator yumshatgich panjalar, o’t bosgan dalalarga ishlov berishda esa o’qyoysimon panjalar bilan jihozlanadi. Agarda yerlarga ishlov berish bilan birga o’g’itlash ham nazarda tutilgan bo’lsa, oldingi ikki qatorga yumshatgich panjalar, oxirgi uchinchi qatorga esa o’g’it solgichlar bilan jihozlangan o’qyoysimon panjalar o’rnatiladi.

2.11-rasm. CHKU-1A chizel-kulьtivatoring tuzilishi:
x-tirkagich; y-rostlash vinti; z-tortuvchi vint; 1-gidrotsilindr;
2-rama; 3-o’g’it sepish apparati; 4-tirmalar uchun rama; 5-tirma;
6-o’qyoysimon panja; 10-ekkich; 11-g’ildirak; 12-yumshatuvchi panja.


Tuproqqa yalpi ravishda ishlov berishda qo’llaniladigan kultivatorlarning ish qismlarining turlari 2.12-rasmda ko’rsatilgan.
Yuza ravishda kesuvchi nayzasimon panjalar tuproqda begona o’tlarni kesish va ildizlarni tuproqning ustki qismiga chiqarib tashlash imkoniyatiga ega. Universal nayzasimon panjalar tuproqni 5-13 sm chuurlikkacha yumshatishga imkon beradi.



2.12-rasm. Tuproqqa yalpi ravishda ishlov berish uchun ishlatiladigan kultivatorlar ishchi qismlarining turlari: a,b,d - begona o’tlarni yo’qotish uchun o’qli panjalar; ye,i,g – yumshatuvchi panjalar
Urug’lar va ko’chatlar ekilgan qatorlar orasiga ishlov berishda kultivatorning panjalarini o’rnatish usullari 2.13-rasmda ko’rsatilgan. Qatorlar orasidagi begona o’tlarni kesuvchi nayzasimon panjalar bir tomonli yassi pichoqlarning old qismiga (2.13a-rasm) o’rnatiladi. Bunda nayzasimon panjalar ta’sirida paydo bo’lgan egatlar bir tomonli yassi pichoqlar bilan tekislanadi, shu tufayli yuza tekis bo’ladi va chuqurlik ham bir me’yorda tayyorlanadi.