Toshkent davlat agrar untversiteti

(xavf) 
(sabab) 
(nomaqbul oqibat)
6

---

Nomaqbul  o q ib a tlar  k o ‘p in c h a   bir  necha  xavfliliklarning 
kombinatsiyalarini  keltirib  chiqaradi.  Ko‘pincha o‘sha bir xavf har 
xil  sabablar  orqali  kerak  bo‘lmagan  voqealarda  ro‘yobga  chiqadi. 
Hayot  faoliyati  xavfsizligini  o 4rganishda  texnogen  va  ekologik 
xavfliliklar tushunchasi muhim ro l o‘ynaydi. Texnogen xavf deganda 
texnosferali komplekslaming v a   ulaming tuzuvchilarining shunday 
holatiga,  sanoat  v a  boshqa  obyektlarda  avariya  va  falokatlar  sodir 
bo‘lishi  va  shaxsning  hayotiy  eng  muhim  elementlariga  va  atrof- 
muhitga aniq  x av f tug‘ilishi  mumkinligi  tushuniladi.
Texnogen xavflaming asosiy  manbalari:
1.  Har  xil  mahsulotlami  v a   energiyalami  olish,  energetikani, 
sanoatni,  transporini  va  boshqalami  rivojlantirishga  yo‘naltirilgan 
odamning  xo‘jalik  bilan  bog‘liq   faoliyati.
2. Ishlab chiqarishning murakkabligi, yangi jarayonlarining joriy 
qilinishida bir biriga  bog‘liqligining  obyektiv  o‘sishi,  energiyaning 
yuqori konsentratsiyalashuvini  talab qiluvchi, odam hayotiga xavfli 
bo4lgan  m aterial  va  m o d d alar  navbatida  tabiat  atrof-muhiti 
kompleksiga ham  sezilarli  darajada ta’sir ko‘rsatadilar.
3.  Ishlab  c h iq arish   u s k u a a la ri,  transport  vositalari 
m ustahkam ligining  yo ‘qolish i,  texnologiyalarining  takomil- 
lashtirilmaganligi  va  eskirib  qolganligi,  texnologik  va  mehnat 
intizomining pasayishi.
4.  Sanoat va  boshqa obyektlarda avariya va falokatlami keltirib 
chiqaradigan xavfli  tabiiy jarayonlar va hodisalar.
Rossiya  uchun  uning  iqtisodiyotida  o ‘ziga  xos  o‘zgarishlami 
inobatga olgan holda texnogen xavflaming manbalari quyidagilardan 
kelib chiqadi:
A.  Bir qator  ishlab  chiqarish jarayonlarining  to‘xtashi,  xo‘jalik 
aloqalarining buzilganligi,  texnologik  zanjiming uzilganligi.
B. Asosiy ishlab chiqarish vositalarining yemirilish darajasining 
kuchayishi  bir  qancha  tarmoqlar  bo‘yicha  80  foizga  yetgan  yoki 
oshgan bo‘lishi.