Тошкент давлат аграр университети

Мавзунинг мақсади:
талабаларга машина деталларини дефектовкалаш 
ва уларни комплектовкалаш (бўтлаш) асослари тўғрисида билим бериш. 

---

135 
Машиналарни ташҳислаш – бу уларга ТХК ва таъмирлашга қаратилган 
назорат тизимининг чамбарчас қисмидир. 
1960-1963 йй. ГОСНИТИда трактор ва автомобилларни диагностика 
қилиш (ташҳис қўйиш) лабораторияси ташкил этилган эди. 
Ювиш-тозалашдан кейинги жараѐнлар 1-расмда кўрсатилган. 
Деталларни ювиш-тозалаш
Яроқли
Яроқсиз 
Таъмирланган ва тикланган деталлар 
Эҳтиѐт қисмлар 
Йиғиш 
Мувозанатлаш 
Чиниқтириш, синаш ва ростлаш 
Бўяш 
1-расм. Деталларни ювиш- тозалашдан кейинги
технологик жараѐнлар таркиби. 
Ташхислаш – машина ва агрегатларнинг техник ҳолатини назорат 
қилишга қаратилган профилактик жараѐндир, яъни кўрикдан ѐки таъмирдан 
утаѐтган объектнинг ҳақиқий ҳолатини аниқлашдан иборатдир. Уни 
ўтказишдан мақсад- машина ѐки агрегат учун капитал таъмирлаш кераклиги 
ѐки жорий таъмирлаш ишлари ҳажмини аниқлаш ҳисобланади.
Ташхислаш 
катта 
техник-иқтисодий 
самара 
беради. 
Унинг 
афзалликлари (ундан фойдаланилганда): 
-
ѐқилги сарфи 7-8% га камаяди,
-
аста-секин руй берадиган бузилиш ҳоллари 2 баравар камаяди, 
-
таъмирлаш аро ресурс 30% гача ортади,
-
машинанинг КР қилишлар сони камаяди, 
-
эҳтиѐт қисмлар сарфи ҳажми камаяди. 
Машиналарни ташхислаш турлари ва усуллари 2 ва 3 расмда 
кўрсатилган. Ташхислаш воситалари 1-жадвалда тақдим этилган
.
Дефектовкалаш
Жамлаш (комплектовкалаш) 

---

136 
Ташхислаш турлари туркуми
Фойдаланиш даврида 
ўтказилишига қараб 
Таъмирлаш даврида ўтказилишига 
қараб 
Режали 
Аризага 
биноан 
Таъмиролди 
Таъмирдан 
кейин 
Техник 
хизмат 
кўрсатиш 
(ТХК) 
Таъмирлаш 
(Т) 
(ТХК) 
(Т) 
Нуқсонларни 
бартараф 
қилиш 
Фойдаланиш 
Йиғиш, чиниқтириш ва синаш 
даврида