Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali zooinjeneriya, veterinariya

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
QISHLOQ XO’JALIGI VAZIRLIGI


TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
TERMIZ FILIALI

ZOOINJENERIYA, VETERINARIYA
VA IPAKCHILIK KAFEDRASI

HAYVONLARNI OZIQLANTIRISH
FANIDAN AMALIY MASHG’ULOT TO’PLAMI




Termiz tumani-2021 y.


Tuzuvchilar :
Toshkent davlat agrar universiteti Termiz filiali
Zooinjeneriya, veterinariya va ipakchilik
kafedrasi mudiri q.x.f.n., dotsent SH.A.Karimov.


: Toshkent davlat agrar universiteti Termiz filiali
Zooinjeneriya, veterinariya va ipakchilik
kafedrasi katta o’qituvchisi B. Toshpo’latov


Taqrizchi. TERDU Biologiya kafedrasi dotsenti q.x.f.d. M. Omonov

AMALIY MASH’GULOT MATERIALLARI


1.MASHG‘ULOT MAVZUSI: OZIQALARNING TO‘YIMLILIGINI BIRLAMCHI KO’RSATGICH ASOSIDA BAHOLASH


Mashg‘ulot maqsadi: oziqalarning to‘yimliligini kimyoviy tarkibi asosida baholashni o‘rganish.
Uslubiy ko‘rsatmalar. Oziqalarning to‘yimlilik darajasiga baho beradigan birlamchi ko‘rsatkich bu ularning kimyoviy tarkibidir. O‘simlik va hayvon tanasining kimyoviy tarkibi o‘rtasidagi katta farq bo‘lishiga qaramasdan ularning tarkibida o‘xshashliklar ham mavjud. O‘simlik va hayvon organizmlarida davriy sistemadagi deyarli barcha elementlar mavjud, bu elementlarning 98,5% ni vodorod, kislorod, uglerod, azot, kalsiy va fosforlar tashkil etadi.
Hayvon va o‘simlik organizmi tarkibidagi kimyoviy elementlar organik va anorganik birikmalar tarkibiga kiradi. Organik birikmalarga protein, yog‘, ugdevodlar, vitaminlar va boshqa biologik faol moddalar kiradi. Anorganik birikmalarga mineral moddalar va suv kiradi.
Oziqalarning kimyoviy tarkibini aniqlash uchun birinchi navbatda oziqalarning xususiyatiga qarab o‘rnatilgan tartibda ulardan o‘rtacha namuna olinadi va laboratoriya sharoitida qurutish usuli bilan uning namligi aniqlanadi. SHuni ta’kidlash joizki, oziqa tarkibidagi namlik miqdori uning to‘yimlilik darajasini belgilmaydi, chunki suv anorganik modda bo‘lib energetik qiymatga ega emas. Namlik darajasi oziqaning texnologik xususiyatini belgilovchi ko‘rsatkich hisoblanadi, chunki turli hil oziqalarni tayyorlashda, masalan silos, senaj va boshqalarda namlik darajasi oziqaning konservatsiyalanish xususiyatini belgilaydi, bundan tashqari namlikning me’yordan ziyod bo‘lishi zararli mikroorganizmlarning (chirituvchi bakteriyalar, mog‘or bostiruvchi zambrug‘lar) rivojlanishiga sabab bo‘ladi.
Oziqa tarkibida suvdan qolgan qism quruq modda hisoblanadi va uning tarkibida anorganik va organik moddalarning saqlanishi aniqlanadi.
Anorganik moddalar guruhiga xom kul kiradi. Xom kul mineral moddalardan tashkil topgan bo‘lib, uning tarkibiga makro- va mirkoelementlar kiradi. Makroelementlarga kalsiy, fosfor, kaliy, natriy, xlor, magniy va oltingugurt kiradi. Mikroelementlarga esa temir, rux, mis, yod, molebden, marganets, kobalt va selen kiradi. Oziqalar tarkibida makroelementlar grammlarda, mikroelementlar esa milligramm yoki mikrogrammlarda o‘lchanadi.