Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Pomidor ekini bo‘yicha namlik balansi va uning suv iste’moli 
koeffitsienti (m
3
) 
Kirim
 
Chiqim
 
Pomido
rning hsili,
 
ga
/
t
 
 
Suv 
iste’molining
 
koeffitsienti,
 
m
3
/
t(6-7)
 
V
eg
eta
ts
iya
 b
o
shid
a
 
tup
ro
q
d
a
g
i 
na
m
lik
 z
a
x
ir
a
si
 
V
eg
eta
ts
iya
 
d
a
vrid
a
g
i 
yo
g‘
ing
ar
chilik
 
Su
g
o
ris
h
la
r 
 
Jami
 
 
H
o
sil
 
yig
‘is
hti
ri
la
yo
tg
an
 
p
a
ytd
a
 tup
ro
q
d
a
 q
o
lg
a
ni
 
O‘
sim
lik
nin
g 
is
te’
m
ol
 q
ilis
h
 (4
-5)
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
150
0 
100 
75
00 
9
100 
1900 
720
0 
60 
120 
 
Demak, o‘simlikning jami suv sarfi gektariga 7200m
3
ni tashkil qiddi. 
Xuddi 
shunday hisob bilan o‘simlik hayotining har bir davri uchun suv sarfini aniq hisoblash 
mumkin. Kecha kunduzlik suv sarfini oxirgi holatdagi umumiy suv sarfi ko‘rsatkichi 
davr orasidagi kunlar raqamiga bo‘linadi. 
Suv iste’mol koeffitsientini 1 tonna mahsulotga sarfilangan suv miqdori, 
kubometrda belgilanadi. Suv iste’molining mahsuldorligini hisoblash uchun (suv sarfi 
koeffitsienti) vegetatsiya davrida 1 gektardagi o‘simlikga sarflangan kerakli suv 
miqdorini ( m 
3
) 1 gektardan olingan hosilning mahsuldor (tonnada) qismiga bo‘lsak, 
suv iste’mol koeffitsientini olamiz. 
Texnologk majmua takomillashgan bo‘lsa, sug‘orish tartiboti qanchalik to‘g‘ri 
qo‘llangan va hisoblangan bo‘lsa, suv iste’mol koeffitsienti shuncha kam bo‘ladi, 
o‘simlik suvdan unumli foydalangan bo‘ladi. 
1.
Yaxob suvi. 
Tuproqda nam to‘plash, ya’ni ekinlarni ekish vaqtida tuproqda nam 
yetarli bo‘lishini taminlash va o‘suv davrida kam sug‘orish uchun beriladi. Mexanik 
tarkibi yengil, yer osti suvlari yuza joylashgan joylarda yaxob suvi gektariga 1000-
1500 
m
3
, og‘ir mexanik tarkibli, sizot suvlari chuqur joylarda esa 2000-2500 
m
3 
gektariga suv quyiladi. 
2. Haydash oldi sug‘orish. 
Kuzgi yoki yozgi haydash oldi tuproqni namiqtirish 
uchun o‘tkaziladi. Bunda gektariga 1000-1200 
m
3 
suv sarflanadi. 
3. Begona o‘simliklar urug‘ini yoppasiga undirib olish uchun sug‘orish. 
Bahor-yozda begona o‘tlar bosadigan dalalarda o‘t urug‘lari unib chiqishini tezlash-
tirish maqsadida sug‘oriladi va qiyg‘os unib chiqqach, yer yuza yumshatilib 
yoki kultivatsiya qilinib, o‘tlardan tozalanadi. 

---

~ 376 ~ 
4. Sho‘r yuvish. 
Sho‘rlangan yerlarda bostirib sug‘oriladi. Sug‘orish normasi 
tuproqning fizik xossalariga va sho‘rlanish darajasiga qarab gektariga 1500-2000 dan 
6000 
m
3 
gacha o‘zgaradi. Suvning yerga yaxshi shimilishi uchun yuqoridagi norma har 
3-6 kun oralatib, gektariga 1000-1500 
m
3 
hisobidan bo‘lib beriladi. Sho‘r yuvish 
odatda kech kuzda, qishning sovuq bo‘lmagai kunlarida yoki erta bahorda o‘tkaziladi. 
Sho‘r yuvilgach, darhol tuproq nam yo‘qotmaslik va qayta sho‘rlanmasligi uchun yer 
boronalanadi. 
5. Urug‘ ekish yoki ko‘chat o‘tkazish uchun sug‘orish. 
Sabzavot ekinlari 
maydonida nam to‘plash uchun gektariga 400-600 
m
3 
hisobida egatlar orqali 
sug‘oriladi.