Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Qattik po‘stli yoki oddiy qovoq - Cucurbita pepo L.
 
Mevalarining shakli va 
rangining tusi jihatidan juda xilma-xil. 4 ta kenja turni o‘z ichiga oladi: 
a) uzun palakli qovoq - subsp. pepo. Uzun palakli qovoq navlari bilan uzun 
palakli kabachki navlarini birlashtiradi. 7 ta tur-xilga: tuxumsimon, ochiq urug‘li 
qovoq, sabzavot qovoq, silindrsimon, dumaloq qovoq, yassi mevali qovoq, 
segmentlangan qovoq tur-xillariga bo‘linadi; 
b) tupli qovoq - subsp. brevicaulis. Mevalari yetilmagan holda ovqatga 
ishlatiladigan kalta palakli formalarni birlashtiradi. 5 ta tur-xilga: kabachki, 
pattissonlar, qiyshiqbo‘yinlar yoki kruknek, yirik mevali qovoq, Fordcho‘l qovog‘i
tur-xillariga bo‘linadi; 
i) manzarali qovoq - subsp. polymorpha. Yovvoyi va madaniy formalarni 
duragaylash natijasida kelib chiqqan. Mevalari mayda (50-300 g), juda xilma-xil 
shaklda, yeb bo‘lmaydi, po‘sti yog‘ochlangan. Mevalari kutilmagan, notayin shaklda 
bo‘lgani uchun bu qovoqning tur-xillarini faqat tahminiy qilib ajratish mumkin; 
g) yovvoyi holda o‘suvchi qovoq, - subsp. texana. Yovvoyi holda o‘suvchi 
formalar va teksana, egachi, birodar degan uchta tur-xilini birlashtiradi. 
3. 
Muskat qovoq - Cucurbita moschata Duch
.
Uzun palakli formalarni 
birlashtiradi, meva bandi qirrali bo‘lib, mevasi tomon kengayib boradi. Mevalari katta-
kichikligi, rangi va shakli jihatdan har xil, eti qattiq, hidli va olovrang tusda bo‘ladi. 
Yaxshi ifodalangan ekologik-geografik tiplar deb hisoblanuvchi 6 ta kenja turni o‘z 
ichiga oladi: 

---

224 
a) turkiston kovog‘i - subsp. moschata. Mevalari cho‘ziq shaklda, sal 
segmentlangan 6 ta tur-xilga: barmoqsimon, ingichka bel qovoq (Palov kadi, Qashkar 
qovog‘i navlari shunga kiradi), xitoy kovog‘i, noksimon qovoq, ko‘zasimon qovoq, 
neapolitan kovog‘i tur-xillariga bo‘linadi; 
b) shimoliy Amerika kovog‘i - subsp. borealiamericanica. Asosan mevalari 
dumaloq va yassi bo‘ladigan formalarni birlashtiradi. 5 ta tur-xilga: ellipssimon, 
dumaloq, yassi qovoq, seminol, kanada kovog‘i tur-xillariga bo‘linadi; 
v) yapon kovog‘i - subsp. japonica. Mevalari chuqur-chuqur segmentlangan, juda 
burishgan yoki g‘adir-budir. Bu kenja tur kuchsiz o‘sadigan o‘simliklardan iborat va 
ertapishar. 4 ta tur-xilga: etli yassi qovoq, etli g‘altaksimon qovoq, kantalupasimon 
qovoq, pakana qovoq tur-xillariga bo‘linadi; 
g) xind qovog‘i
- subsp. indica. Barglari yirik va mevalari dumaloq hamda 
tuxumsimon shaklda bo‘ladigan, uzun palakli kechpishar qovoq xillarini birlashtiradi, 
yassi yirik mevali, dumaloq mevali, tuxumsimon mevali qovoqlar shular 
jumlasidandir; 
d) Meksika kovog‘i - subsp. mexicana. Uzun palakli kechpishar qovoq xillarini 
birlashtiradi. Mevalarining po‘sti qalin, yog‘ochlangan, eti unsimon, shirin bo‘lib, 
yupqa. 7 ta tur-xilni: bosiq, yassi-so‘galli, dumaloq-tuxumsimon, noksimon, 
silindrsimon qovoq, so‘galli qovoq, shishasimon qovoq tur-xillarini o‘z ichiga oladi; 
ye) Kolumbiya kovog‘i - subsp. columbiana. Palagi ingichka, uzun, barglari 
mayda va mevalari barmoqsimon (persevidnaya prizmaties) bo‘ladigan kechpishar 
qovoq xillarini birlashtiradi. 4 ta tur-xili: cho‘zinchoq, barmoqsimon, tuxumsimon, 
dumaloq yassi qovoq tur-xillari bor.