Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Kartoshkani oziqaviy qiymati va kimyoviy tarkibi.
Kartoshka inson uchun 
muhim oziq-ovqatlardan bo‘lib chorvani ham oziqlantiriladi. Jahonda inson oziq-
lanib quvvat oladigan bo‘g‘doy, makkajo‘xori, guruch va arpadan so‘ng kartoshka 
beshinchi o‘rinda turadigan quvvat manbasidir. Shu sababli uni xalqda ardoqlab 
“ikkinchi non” deb ataydilar. Kartoshka ishlab chiqarish sanoatining qator 
tarmoqlari uchun muhim xom-ashyo hisoblanadi. 100 g. kartoshka 301,5 kDj yoki 
72 kkal quvvat berish manbasidir. 
Kartoshka ko‘pchilik mamlakatlarda maydon birligidan eng ko‘p quruq 
modda, quvvat (energiya) va oqsil olishni ta’minlaydigan o‘simlik hisoblanadi. 
Masalan, Niderlandiyada gektardan eng ko‘p quvvat birligi ishlab chiqarish qand 
lavlagiga to‘g‘ri kelsa, kartoshkadan esa unga nisbatan biroz kamroqdir. Ammo 
ular bug‘doy va sabzavot no‘xatga nisbatan arzonroqdir. 
Kartoshka gektar birligidan oqsil berishi jihatidan don dukkaklilardan so‘ng 
ikkinchi o‘rinda turadi. Kartoshka hosildorligi gektardan 13,6 t bo‘lsa, undan 
olinadigan oqsil 273 kg ni tashkil etadi. 
Kartoshka yetishtirishni ko‘paytirish aholini oziq-ovqat va shu jumladan oqsil 
bilan ta’minlashda salmoqli hissa qo‘shish mumkin. 
Turli mamlakatlarning sog‘liqni saqlash tashkilotlari kartoshka iste’mol qilish 
me’yorini turlicha tavsiya etadilar. 
Issiqsevar sabzavotlar va mevali o‘simliklar kam yetishtiriladigan, ammo 
kartoshka yaxshi o‘sadigan mo‘tadil iqlimi mamlakatlarda kartoshkadan yiliga 
120-150 kg iste’mol qilish tavsiya etiladi. Meva-sabzavotlarning ko‘p turlari 
yetishtiriladigan janubiy mintaqalarda (regionlarda) kartoshka iste’mol qilish 
me’yori nisbatan kam tavsiya etiladi. O‘zbekistonda sog‘liqni saqlash mutasaddi 
tashkilotlari aholi son boshiga yil mobaynida 45 kgdan kartoshka iste’mol qilishni 
tavsiya etadi. 
Kartoshka tuganagi tarkibida kraxmal, oqsil, oqsilsiz azotli birikmalar, 
eruvchan uglevodlar, mineral moddalar va lipoidlar (yog‘simon moddalar) kabi 
oziqabop moddalar majmuasining mavjudligi uni yuqori oziqali qiymatga ega 
bo‘lishini ta’minlaydi. Kartoshka tuganagi tarkibida uni oziqali va mazasi sifatiga 
ta’sir etadigan pektinlar, vitaminlar, alkoloidlar va boshqa birikmalar oz miqdorda 
mavjuddir. 
Tuganakning kimyoviy tarkibi o‘zgaruvchan bo‘lib, unga nav, yetilish 
darajasi, tuproq, iqlim sharoiti, beriladigan o‘g‘it miqdori va uni tarkibi, tuproq 
namligi va boshqa omillar ta’sir etadi. Masalan, tuganak tarkibidagi suv miqdori 65 
dan 85 foizgacha, quruq modda esa 13 dan 37 foizgacha o‘zgaradi.