Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

11.2. Pomidor ko‘chatini yetishtirish xususiyatlari. 
Pomidor
. Ertagi navlar O‘zbekistonning markaziy mintaqalarida aprel boshlarida, 
o‘rtagilari – aprel oxirida eqiladi. Ertagi pomidor ko‘chatlari ertagi karam 
maysalaridan bo‘shagan, isitiladigan issiqxona yoki issiq parniklarda yetishtiriladi. 
Ertagi karam ko‘chatlaridan bo‘shagan isitilmaydigan issiqxona va yarim issiq 
parniklarga ko‘chatlar pikirovka qilinadi. 
Mamlakatimizning markaziy mintaqalarida urug‘lar isitiladigan issiqxonalarda 
fevralni o‘rtalarida, ekishdan 50-55 kun oldin, parniklarga esa oy boshida (ekishdan 
50-65 kun oldin) sepiladi. Pomidor ko‘chatlarini yetishtirish uchun karam ko‘chati 
bilan bir xil tuproq aralashmasidan foydalaniladi. 1 m
3
tuproq aralashmasiga 40 g 
ammiakli selitra, 100 g superfosfat va 65 g kaliy sulfat qo‘shiladi. 
1 ga ochiq yerga ko‘chat tayyorlash uchun 300-400 g urug‘ eqiladi. Ko‘chat 
pikirovka qilib o‘stirilganda urug‘ yashiklarga yoki issiqxona va parnik yeriga eqiladi. 
Ekish me’yori 8-10 g/m
2
. Urug‘ sochma yoki qatorlab 1 sm chuqurlikka eqiladi. 
Urug‘lar ekishdan oldin saralanadi va himoyalangan yerlar uchun ko‘chatlarni 
yetishtirish bo‘limida izohlangan ekish oldi tayyorgarlik usullarida o‘tkaziladi. Urug‘ 
ekilgach, nihollarning tez unishi uchun u iliq suv bilan yengil sug‘oriladi. O‘sishdan 
orqada qolgan maysalar ammiakli selitra (10 l suvga 5-10 g) bilan qo‘shimcha 
oziqlantiriladi. Nisbiy namlikning ortiqcha oshishga yo‘l qo‘ymaslik uchun parnik va 
issiqxonalar shamollatiladi, havo bulutli kunlarda ham rom va darchalar ochiladi. 
Havoning o‘rtacha namligi 50-60% ni tashqil qilishi kerak. 
Nihollar paydo bo‘lgandan keyin 15-18 kun o‘tgach, maysalar pikirovka qilinadi. 
Pikirovkani kechiktirmaslik kerak, Chunki bu ko‘chatlarning dalada tutishi va 
hosildorligini pasaytiradi. Pikirovka 6

6, 7

7 sm oziqlanish maydoniga qilinadi. 
Pikirovkadan 10 kun o‘tgach va ekishga 10 kun qolganda qo‘shimcha oziqlantiriladi. 
O‘g‘itlar me’yori birinchi oziqlantirishda (g/l): ammiakli selitra – 0,5; superfosfat – 
4,0; xlorli kaliy – 12; ikkinchisida – 1,8, 4. Bir m
2
yerga 6-7 l eritma sarflanadi. 
Keyingi parvarishlash sug‘orish, yumshatish, o‘toq qilish, shamollatish va qo‘shimcha 
oziqlantirish o‘tkazishdan iborat bo‘ladi. Ekishga 10-15 kun qolganda chiniqtirish 
boshlanadi. 
Pomidor o‘simligi ko‘chatlarini cho‘zilib o‘sib ketishining oldini olish uchun 3-4 
chinbarg chiqargan bosqichidan boshlab ingibtor eritmasi bilan 8-10 kun oraliqda 2-3 
marta purkaladi. Eritma konsentratsiyasi preparat bo‘yicha 0,05-0,10%. Har bir 

---

82 
o‘simlikka 5 ml beriladi. Saralab olishdan oldin ko‘chat 0,5-1% bordo suyuqligi bilan 
purkaladi, bu uning barg va mevalarning dalada o‘sish vaqtida kasalliklarga 
chidamligini oshiradi. Ertahosil olish uchun ko‘chatning bo‘yi 20-25 sm, poyasi 
yo‘gon, 7-9 barg va 1-2 to‘pgulga ega bo‘lishi kerak (26-rasm). 
18-rasm
. Ekishga tayyor, pomidor ko‘chati 
Ommaviy muddatlarda ekish uchun pomidor ko‘chatini yetakazib berish uchun 
uni vaqticha plyonkali pana joylarda yetishtirish mumkin. Maysalar martning ikkinchi 
o‘n kunligida, quyosh radiatsiyasi yetarlicha, tonnellardagi sutkalik o‘rtacha harorat 
parniklardagidan 0,5°S, ochiq yerdagidan 1,6°S yuqori bo‘lgan vaqtda pikirovka 
qilinadi. Bu yerdagi yoritilish parnikdagidan ham yaxshi. 
Ommaviy muddatlarga yetiladigan pomidor ko‘chatlari pikirovka qilinmay 
o‘stiriladi. Buning uchun har m
2
ga urug‘ eqiladi. Ekish mashinalari bilan eqilganda 5 
mm teshigi bo‘lgan disklardan foydalaniladi.