Toshkent davlat agrar universiteti s. M. Aminov, S. I. Muxamadiyev, S. Sh. Rasulov axborot kommunikatsion



Download 15,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/74
Sana24.09.2022
Hajmi15,83 Mb.
#850124
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   74
Bog'liq
fayl 1465 20210814

Ko‘paytirish va bo’lish amallari. 
Ikkilik sanoq tizimida ko’paytirish amali 
quyidagi qoidalar asosida bajariladi: 
0 * 0 = 0; 0 * 1 = 0; 1 * 0 = 0; 1 * 1 = 1 
Masalan: 7
(10)
111
(2)
* 5
(10) 
* 101
(2)
35
(10)
111 
+ 000 
111 


10 
100011
(2)
Natijani tekshirib ko’ramiz: 
100011
(2)
= 1*2
5
+0*2
4
+0*2
3
+0*2
2
+1*2
1
+1*2
0
= 32+2+1 = 35 
Ikkilik sanoq tizimida bo‘lish amali, an’anaviy bo‘lish, va qoldiqlarni ayirish 
orqali bajariladi. 
Masalan:
55
(10)
:5
(10)
=11
(10)
_ 110111
(2) 
¦ 101 
101
¦1011
(2)
_ 111
101 
_ 101 
101 

Natijani tekshirib ko‘ramiz: 
1011
(2)
= 1*2
3
+0*2
2
+1*2
1
+1*2
0
= 8+0+2+1=11 
O‘n oltilik sanoq tizimda arifmetik amallarni bajarish. 
O‘n oltilik sanoq tizimida qo‘shish amalini bajarish. Sonlarni O‘n oltilik 
sanoq tizimida qo‘shish o‘nlik sanoq tizimi kabi bajariladi. 
Masalan: 
1) 32D
(16)
2) 32D
(16) 
+ 191
(16)
+ 804
(16) 
--------- -------- 
4BE
(16)
B31
(16) 
Ikkinchi misoldan ko‘rinib turibdiki, D va 4 simvollar qo‘shilganda 17 soni hosil 
bo’ladi. Chiqqan natijadan O‘n oltilik sanoq tizimning asosi, ya’ni 16 soni ayiriladi 
va kamayuvchiga 1 raqami yoziladi. Bir butun razryad esa unga, ya’ni keyingi katta 
razryadga o’tadi. 
O‘n oltilik sanoq tizimida qo‘shish amalining tartib va qoidalarini keltirilgan jadval 
orqali ham bajarish mumkin: 
Birinchi misolni yechish tartibini jadval orqali ko‘rib chiqamiz: D - qator va 1- 
ustunning kesishgan nuqtasida joylashgan E va 2- qator, hamda 9- ustunning 
kesishgan nuqtasida V natijalarga ega bo‘ladi, 3- qator va 1- ustunning kesishgan 
nuqtasida esa 4 natijaga ega bo‘lamiz. 
Ikkinchi misolda esa, D - qator va 4 - ustunning kesishishida joylashgan 11,1 
raqami kichik razryadga yoziladi va 1 soni keyingi katta razryadga siljiydi, 2 va 1 
raqamlarning yig‘indisi 3 ga tengdir, shuning uchun 3 - qator va 8 - ustunlarning 
kesishgan nuqtasida joylashgan B natijaga ega bo‘lamiz. 



Download 15,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish