Toshkent davlat agrar universiteti. O. A. Ostonov

egalariga qarshi keskin kurash shiori ostida o'tkazildi.
 
Masalan.  Samarqand  viloyatida  350  ta  katta  yer  egalaridan  13  ming  desyatina  yerlar 
tortib  olindi.  Respublika  bo'yicha  boy  va  o'ziga  to'q  aholidan  1,7  mln,  desyatina  yer  tortib 
olindi. ularning 117 ming desyatinasi yersiz kambag’allarga berildi. qolgan katta qismi asosida 
"Qo'shchi"  uyushmalari  tuzildi.  Bu  Sovet  hokimiyatining  kambag'allarni  o'z  tomoniga 
og'dirib olishga qaratilgan harakati edi. O'rta hoi dehqon xo'jalikiari saqlab qolindi.
 

---

1925- 
yil  dekabrda  bo‟lgan  O‟zbekiston  SSR  Markaziy  Ijroiya  Qo'mitasining 
Favqulodda  sessiyasi  "Yer  va  suvni  millivlashitirish  davlat  tasarrufida  olish  to'g‟risida" 
dekrel  qabul  qildi.  Dekretga  binoan  quyidagi  tarzda  yerlar  batamom  musodara  qilinishi 
kerak edi:
 
-Qayerda  turishidan  qat'iy  nazar  Farg'ona  viloyatida  40  desyatinadan,  Toshkent  va 
Samarqand viloyatlarida 50 desyatinadan ortiq sug‟oriladigan veri bo‟lgan mulk egalarining 
yerlari, jami jonli va jonsiz mulki bilan;
 
-Qishloq  va  ovullarda  yashamagan,  o'zlari  va  oila  a‟zolaridars  birortasi  ham  yerda 
ishlamaydigan shaxslarga qarashli yerlar, boshqa mol-mulki biian;
 
-Vaqf yerlari, xo'jayinlari noma'ium yerlar.
 
Yer-suv  islohotining  ikkinchi  bosqichi  qishloqda  asosiy  kuch  bo'lgan  O'rtahol  dehqon 
bilan aloqani mustahkamlash shiori ostida o'tdi. Farg'ona viloyatida 7 desyatina, Toshkent va 
Samarqand  viloyatida  10  desyatinagacha  yen  bor  O'rtahol  dehqonlar  mulki  saqlanib 
qoladigan  bo'ldi.  Bundan  ko'zlangan  maqsad  uiarni  Sovet  hokimiyatining  tayanchiga 
aylantirish edi.
 
1926- 
yil  dekabrda  yuqorida  nomlari  qayd  etilgan  uch  viloyatda  o'tkazilgan  yer -
suv  islohoti  tajribasi  respublika  miqvosida  umumlash -tirilib,  uni  qolgan  viloyatlarda  ham 
o'tkaz  ishga  qaror  qilindi.  Islohot  Zarafshon  viloyatida  boshlanib,  Qashqadaryo, 
Surxondaryo va Xorazm viloyatlarida davom ettirildi.
 
Qashqadaryo,  Surxondaryo  va  Xorazmda  20  gektar  sug‟oriiadigan  va  45  gektar 
lalmikor  va  bahorikor  yerga  ege  bo'lgan  katta  yer  egalarining  oshiqcha  yerlari  musodara 
qilindi. 1929-vilda y.*r-suv islohoti Qoraqolpog'istonda ham o'tkaziidi.
 
Yer  -suv  islohoti  natijasida  O'zbekistonda jami 
4801 
"pomeshchik" tipidagi xo‟jaliklar 
tugatikii. 13036 ta badavlat milkdorlarning ortiqcha yerlari tortib olindi. Respublikan ing yer 
fondiga  474393  desyatina  yer  qo'shildi.  Qishloq  ahoiisini  qishloq  xo'jalik  artellariga 
birlashtirish  kuchayib  bordi.  1929-yilda  ulaming  soni 
1665 
Saga  yetdi.  Jamoa  xo'jaligi 
hisoblangan artellarga 30 ming kishi a'zo bo'lgan edi.
 
20-yillarda  o'tkazilgan  yer-suv  islohoti  davrida  badavlat  dehqonlarning  yerlari,  vaqf 
yerlari,  ruhoniylarga  tegishli  yerlar  davlat  tomonidan  tortib  olingan  edi.  Yer  bilan  birga 
hamma  ot-uiov  va  asbob-uskunaiar  ham  musodara  qilindi.  Umuroan,