Toshkent davlat agrar universiteti. O. A. Ostonov

mujassamlashgan edi.
 
4. Xorazm va Buxoroda demokratik harakatlarning o‟sib borishi, Xiva xonligi 
va Buxoro amiriigining yemirilishi 
Ma’lumki,  Rossiyada  1917-yiIda  yuz  bergan  fevral  inqilobiy  oV.garishi  chorizmning 
yarim  mustarnlaka  o’lkalari  hisoblangan  Xiva  xonligi  va  Buxoro  amirligida  ham  aks-sado 
bermay  qolrnadi.  Avvalo,  bu  tobe  davlatlarning  Rossiya  ta’siridan  xalos  bo’lishga  intiiishi 
ko’zga  tashlansa,  ikkinchi  tomondan,  mahalliy  xalqning  demokratik  erkin-liklar  va 
huquqlarga ega bo’lish sari harakatlari faollashdi.
 
Jumladan.  Xorazmda  Yosh  xivaliklar  harakati  xonlikdagi  siyosiy  vaziyatni  o’zgartirish 
va  bir  qator  demokratik  o'zgarishlarni  yuzaga  chiqarishga  otlandilar.  Yosh  xivaliklar 
yetakchilari  ishlab  chiqqan  manifestda  konstitutsion  monarxiya  tuzish,  xonning  vakolatlarini 
cheklash,  iqtisodiyot.  ta’lim  va  madaniy  hayot  jabhalarini  isloh  qilish  talablari  ilgari 
surilgandi. Xivada ijtimoiy-siyosiy vaziyat keskin tus olayotganidan cho'cliigan Asfandiyorxon 
1917-yil  5-aprel  kuni  manilestni  imzolashga  majbur  bo'ldi.  Manifest  talablariga  ko'ra. 
xonlikda konstitutsion monarxiya tuzumi o'matildi. Ayni paytda, tarkibi 30 -50 kishidan iborat 
ruhoniylar  va  savdo-sanoat  ahli  vakillaridan  saylangan  Majlis  va  Nozirlar  Kengashi  tuziladi. 
Ular  xalq  vaktlligi  boshqaruvi  organlari  sifatida  xon  hokimiyati  vakolatlarini  ma’lutn 
darajada chekladi. Manifestga muvofiq, yosh xivaliklarning taniqli rahbari Bobooxun Salimov 
Majlis  raisi,  Matmurodov  esa  Nozirlar  Kengashi  raisi  etib  saylandilar.  Xon  xazinasi  va  uni 
tasarruf  qilish  ustidan  nazorat  o'matildi.  Xon  temir  yo'llar  qurish,  pochta -teiegraf  o'rnatish, 
yangi jadid maktablari ochish to’g’risida va'dalar berdi. Biroq Xiva xoni va uning atrofidagi 
mutaassib kuchlar bu demokratik o'zgadshlarni yo'qqa chiqarish, eski tartiblami qayta  tiklash