Toshkent davlat agrar universiteti. O. A. Ostonov

ko'tarishga intildilar.
 
Jadidlarga,  bir  tomondan,  inutaas,sib  ruhoniylar,  ikkinchi  tomondan,  mustamlakachi 
ma'murlar qarshilik ko'rsatdilar, Mutaassib ruhoniylar jadidlar
 

---

ko'targan  barcha  yangilikiarga  qarshi  chiqtshdi.  Ular  jadidlarni  padarkushlar,  maktablari 
haqida  esa:  «Bu  xil  maktabda  o'quvchi-talabalar  birinchi  yili  gazeta  o'qiy  boshiaydi, 
ikkinchi  yili  ozodlikni  talab  qilishadi,  uchinchi  yili  esa  janobi  oliylarini  taxtdan  ag'darib, 
turmaga  tiqib  qoyishadi»,-  der  edilar.  Mutaassiblar  tarixni  tasvirlash,  o'qitish  be‟manilik, 
dahriyiik  deb  hisoblashdi,  M.Behbudiy  ulami  fosb  qilar  ekan,  «Qur'oni  Karim»  ham, 
Muhammad payg'ambarning hadislari ham tarixga daxldor ekanligini, «Qur'oni Karim»ning 
chorak qismi tarixiy ma'Iumotiardan iboratligini asoslab beradi. 
Mustamlakachi  ma'murlar  jadidlar  harakatini  jilovlash  choralarini  ko'rdilar.  Ular 
ustidan nazorat o'matiiib, gazeta va jumallari man etilar, nashriyotlari buzib tashlanar, kitob 
do‟konlari,  qiroatxonalar  yopib  qo'yilar  edi.  Ayniqsa,  1905-1907—  yillardagi  Rossiya 
inqiiobidan keyin qatag'on kuchaydi. Bu inqilobdan mahalliy burjuaziya va zamindorlaming 
bir qismi qo‟rqib ketib mustamlakachi ma'murlar panohiga intildilar. Jadidlardan o'ng qanot 
ajralib chiqib, reaksiya lageriga qo'shildilar. Qadimchilar deb atalgan bu guruh, Rossiyaning 
obro'si  bizning  obro'yimiz,  xudodan  qo'rq,  podshohni  hurmat  qil,  podshohning  amri 
fuqarolar  uchun  vojibdur,  deb  chiqdilar.  Ular  islohotlarga  qarshi  chiqib,  qadimgi  tartiblami 
himoya  qildilar.  Ular  panturkizm  -  turkiy  xalqlami  Turkiya  davlati  qo'li  ostida  birlashtirish, 
panislomizm - islom dinidagi barcha xalqlami birlashtirish g'oyalari soyasida qolib ketdilar.  
Jadidlar  tobora  olg'a  yurdilar,  Mustamlakachilarning  jadidlarga  nisb atan  qo'llagan 
zo‟ravonlik  choralari.  ularni  ma'naviy-ma'rifiy  islohotdan  siyosiy  qarshilik  ko‟rsatish 
darajasiga ko‟tarilishiga olib keldi. Dastlabki siyosiy uyushma va partiyalar vujudga keldi.  
XIX 
asr  oxiri  va  XX  asr  boshlarida  Turkistonda  maydonga  kelgan  j adtdchiiik 
madaniy-ma'rifiy,  miliiy,  ijtimoiy-siyosiy  harakat  edi.  U  o‟sib  mustamlakachilarga  qarshi 
ko‟tarilgan tnifliy-ozodlik harakatining mafkurasiga aylandi. 
Mavzu bo yicha mustaqil ish topshiriqlari: 
1. Turkistondagi rus mustamlakachiligi va Hindistondagi ingliz 
rnustamlakachiligini qiyosiy tavsiflang. 
3, Ruslashtirish siyosati oqibatlarini ochib bering. 
ADABIYOTLAR: 
1. Каримов И. А. Истиадол ва маънавият. ~-Т.:1^збекистон, 1994. 
2. Каримов Ш„ Шамсугдинов Р. 
1
 уркистон Русия боскини даврида. - 
Андижон: Me рос, 1995. 
3.  Мажидий X- Туркистон боскини. - Г.Лур. 1992. 
4. Ахмаджонов F. Россия империяси Марказий Осибда - Т.:Таълим макбаи, 
2003 
5. Алимова Д. ва бошкалар, Тарих шох,идлиги ва сабоклари ............ Т.:111арк, 
2001 
6. Узбекистоннинг яиги тарихи. 1 китоб. Туркистон чоризм 
мустамлакаси даврида ....... Т.:Шарк,2000 

---

7, Узбекистан тарихи - - Т,:Янги аср аалоди, 2003 
8.  O'zbekiston tarixi. Г.; Yangi asr avkxli, 2005. 
10- 
Mavzu. TURKISTONDA SOVET НО КI MI Y AT IN 
I.NG O‟RNATILISHI VA UNGA QARSHI QUROLLI HARAKAT 
1. 
■ 1917-yil fevral inqilobining Turkiston ijtimoiy-siyosiy hayotiga ta‟siri. 
- 2. Turkistonda raustabid Sovet hokimiyatining o‟rnatilishi, uning shovinistik siyosati  
3.  Turkiston muxtortyati 
-  4.  Xorazm  va  Buxoroda  demokratik  h&rakatlarnirtg  o‟sib  borishi.  Xiva  xonligi  va 
Buxoro amiriigining yemirilishi 
5..  Turkistonda  mustabid  sovel  tuzumiga  qarshi  quroili  harakat,  uning  mag‟lubiyati 
sabablari va oqibatlari 1. 
6.  O‟rta Osiyoda o'tkazilgan miiliy-dftylat chegaralanishi. O'zbekiston SSR tuzilishi 
1. 
1917-yil fevral inqilobining Turkiston ijtimoiy-siyosiy hayotiga ta'siri. 
1917  yilgi  fevral  inqilobi  va  Turkislon.  Rossiyada  1917 -  yii  fevraiida  burjua  * 
demokratik  inqiiob  sodir  bo'ldi,  ko'p  asrlik  Romanov  lar  sulolasi  hukmronligi  ag'darildi. 
Monarxiya  siyosiy  tuzumining  barham  topishi  Rossiya  imperiyasi  va  uirting  turli 
hududlarida  ham  ijtimoiy-siyosiy  vaziyatning  keskin  o'zgari  shiga  olib  keldi.  Buning 
natijasida Rossiyada tarixda kamdan-kam uchraydigan hodisa  - ikki hokimiyatchilik vujudga 
keldi.