Тошкент давлат аграр университети н. Т. Хакимова, Р. К. Саттарова

Зарпечак 
(Сuscuta
). Зарпечак ўсимлик поясида паразитлик қилувчи 
гулли ўсимликдир. У хлорофилсиз бўлиб, илдизи хам, барги хам йўқ. 
Зарпечак ингичка, айрим ҳолларда шохланган пояси билан хўжайин ўсимлик 
бандига ёпишиб, сўрғичлари ёрдамида ундан ўзига керакли бўлган сув, 
минерал ва органик моддаларни олади. Зарпечак жуда кўп миқдорда уруғ 
ҳосил қилади. Бу уруғ тупроқда кўпинча хўжайин-ўсимликнинг уруғи билан 
сақланади. Зарпечак уруғи кўсакчаларда ҳосил бўлади. Бу уруғлар маданий 
ўсимликлар уруғи билан, чиримаган гўнг ва бир қатор бошқа йўллар орқали 
тарқалиши мумкин. Зарпечак фақат уруғи ёрдамида эмас, балки поясини 
айрим бўлаклари орқали хам тарқалади. Зарпечакнинг кенг тарқалган ва
зарарли турлари қуйидагилардир: европа зарпечаги (
Cuscuta europaea
), зиғир 
зарпечаги (
Сuscuta)
, дала зарпечаги (
Сuscuta arbensis
), ингичка пояли 
зарпечак (
Сuscuta apporoximata
). 
Керакли жихозлар:
Гербарийдан намуналар (зарпечак, шумғия, 
арцетобиум, омела). Омелани фиксацияланган уруғи. Рангли жадваллар. 
1
2
3
1-
 Омела;2-зарпечак;3-шумғия
МАВЗУ:ЎСИМЛИК КАСАЛЛИКЛАРИГА ТАШҲИС ҚЎЙИШ 
Топшириқ ва машғулот ўтиш тартиби:
Замбуруғларнинг 
морфологиясини тўлиқ ўрганиш учун уларнинг тузилиши, споралари ва мева 
таналари билан танишиш керак. 
Ўсимликларда замбуруғлар қўзғатадиган касалликларга ташхис қўйиш. 
Ўсимликларда барча патологик ўзгаришларга фитопатоген замбуруғлар 
сабаб бўлиб, улар ўсимликларнинг сиртида яққол ажралиб турадиган 

---

109 
симптомлар ҳосил қилади. Замбуруғлар қўзғатадиган касалликларга
қуйидаги белгиларни келтиришимиз мумкин: ғуборлар, доғ-ёстиқчалар,
пикнидалар, спораложа, доғлар, сўлиш, чириш ва шишларни ҳосил 
бўлишидир. 
Ўсимлик касалликларини симптомларига қараб аниқлай олинмаса, 
унда қўшимча усуллар яъни замбуруғларни соф культурасини ажратиш, 
препаратларни микроскоп орқали анализ қилиш, ўсимликларни сунъий 
зарарлаш усулларидан фойдаланилади.