Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich

84

---

7.1 -rasm. Parklarda faworalar qurish sxemalarini chizmada tasvirlash.
Muhandislik inshootlari. Bog‘-park zinapoyalari - bular eni 
И) ш dan yuqori bo‘lgan, bog‘dagi asosiy alleyalar va magistral 
yo‘lni tutashtiruvchi, atrofida gulzorlar va yorug‘lik beruvchi 
Ibnarlar o‘matilgan maskanlarda barpo etiladi; ikkinchi darajali 
zinapoyalar eni 2,5-10 m gacha bo‘lgan alleyalar (xiyobonlar) va 
yoMlarda o‘matiladi; so'qmoqli, ya’ni eni 2,5 m bo‘lgan yo‘llarda, 
ba’zan oddiy toshli zinapoyalar barpo qilib shakllantiriladi.
Park zinapoyalari qiyaligi 1:3, eng kichik eni 40 sm, balandigi 
K-12 yoki 15 sm dan iborat bo‘ladi. Zinapoyalar eni mahalliy 
sharoitga bog‘liq holda, loyiha muallifining fikr-mulohazasi 
asosida quriladi, ammo 75 sm dan kam bo‘lmasligi zarur (bir tash- 
rit' buyuruvchining bemalol aylanib yurishi va o‘tishi e’tiborga 
olinadi).
Bunday bog‘-park zinapoyalari tashrif buyuruvchilarga 
qulaylik va zavq bag‘ishlaydi.
85

---

7.2-rasm. Istirohat bogiarida zinapoyalar o'matish.
Zinapoyalar uchun qurilish materiallari tog‘ mahsulotlari: 
toshlardan va maxsus aralashmalar asosida qoliplarda qurilish, 
ishlab chiqarish sanoatlarida tayyorlaniladi. Shahar atrofidagi 
bog‘ va sayilgohlarda, ko‘pincha, g‘ishtli va yog‘ochli zinapoya- 
lar o‘matiladi. Yolg‘izoyoq so‘qmoq yo‘llarda esa tabiiy 
toshlardan yoki yo‘g‘on yog‘ochlaming ko‘ndalang kesim 
yuzalaridan tayyorlangan materiallardan foydalaniladi. Buning 
uchun 8-10sm zinapoyalar ostidagi qum-shag‘al yotqiziqlari 
obdon mustahkamlanadi.
Shuningdek, bog‘-park xo‘jaligida uning chetki yer may- 
donlari bilan chegaradosh qismini mustahkamlash uchun toshli 
va temir-betonli devorlar bilan mustahkamlanadi. Shunda toshli 
devorlar balandligi 4m gacha, temir-betonli devorlar esa 6m ga 
boradi.
Bog‘-parklarda tashrif buyumvchilaming ruxsatsiz, o‘yla- 
masdan bog‘dagi gulzorlar, maysazorlar va suv havzalariga o‘tib 
payhon qilmasliklari uchun ular atrofida maxsus himoya 
devorlari barpo etiladi. Ushbu o‘rama devorlar balandligi 
bo‘yicha quyidagicha tartibda ishlab chiqiladi:
86

---

1) baland devorlar - bular bog‘-parklar, hayvonot bog‘lari, 
botanika bogMari, o‘yingohlar atrofida, shuningdek, ko‘rgazmali 
maydonlar atrofida 3-7m balandlikkacha tashkil etiladi;
2) o‘rtacha himoya devorlari - bulvar, xiyobonlar, attrak- 
sion o‘yingohlari va tennis kortlari atrofida 1-1,5m gacha 
tashkillashtiriladi;
3) past bo‘yli himoya devorlari - bular, asosan, bog‘-park- 
lardagi gulzorlar, maysazorlar, rabatkalar va suv havzalari 
utrofida 0,5-0,8 m balandlikda barpo etiladi.