O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI ALOQA AXBOROTLASHTIRISH VA
TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI DAVLAT
QO’MITASI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
NUKUS FILIALI
Kompyuter injenering fakulteti
Axborot ta`lim texnologiyalari kafedrasi
«Kasb ta`limi» yo’nalishining 4-kurs talabasi
ESHCHONOV ZOKIR XAYITBOEVICH
“Talabalarga Power Point dasturida prezentatsiya yaratish
texnologiyasini o’rgatish usullari”
mavzusidagi
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Kafedra mudiri:
f.-m.f.n. Sh. Allamuratov
Ilmiy rahbar:
f.-m.f.n. Sh. Allamuratov
Bitiruv malakaviy ishi kafedradan dastlabki himoyadan o’tdi
__ sonli bayonnamasi «_____» _________________ 2014 yil
Nukus-2014
2
O’ZBEKİSTON RESPUBLİKASİ ALOQA, AXBOROTLASHTİRİSH VA
TELEKOMMUNİKATSİYA TEXNOLOGİYALARİ DAVLAT
QO’MİTASİ
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGİYALARI UNİVERSİTETİ
NUKUS FİLİALI
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
«AXBOROT TA’LIM TEXNOLOGIYALARI » KAFEDRASI
Eshchonov Zokir Xayitboevich
“Talabalarga Power Point dasturida prezentatsiya yaratish
texnologiyasini o’rgatish usullari”
mavzusidagi
bitiruv malakaviy ishiga
VAZIFA
Bitiruv malakaviy ishning mavzusi’ TATU NF-ning «____» __________ 2014y
buyrug’i bilan tasdiqlandi.
Ishni topshirish muddati: «____» _____________ 2014-yil.
Berilgan ishga tegishli ma’lumotlar: diplom praktikasi materiallar’, ma’ruza
materiallari’, ilmiy adabiyotlar va Internet materiallari.
Bitiruv malakaviy ish mazmuni’:
Kirish.
§1. Ms Power Point dasturi haqida umumiy tushinchalar
§2. MS Power Point grafik muharriri
§
3. Prezentatsiyaga maxsus efektlar qo’yish
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Vazifa berilgan sana «____» __________ 2014-yil.
TACDIQLAYMAN
Kafedra mudiri________
«____» __________ 2014 .y.
Ilmiy raxbar __________
Vazifani oldi __________
3
Bitiruv malakaviy ishi paragraflar bo’yicha maslaxatchilar.
Paragraflar
Maslaxatchi
Imzo, sana
Vazifani berdi
Vazifani qabulladi
1
Аllamuratov Sh.Z
2
Аllamuratov Sh.Z
3
Аllamuratov Sh.Z
Ishni bajarish rejasi:
№
Bob nomi
Bajarish
muddati
Ilmiy raxbar
(maslaxatchi
imzosi’)
1.
2.
3.
4.
5.
Ms Power Point dasturi haqida umumiy
tushinchalar
MS Power Point grafik muharriri
Prezentatsiyaga maxsus efektlar qo’yish
Titul beti , mundarija, adabiyotlar
ruyxati, annotatsiya
POWER POINT dasturida dokladning
slaydini yaratish
7.02.2014
7.03.2014
7.04.2014
7.05.2014
7.06.2014
Bitiruvchi ________________ «____»__________2014 -yil.
Ilmiy raxbar ________________ «____»__________2014 -yil.
4
АННОТАЦИЯ
В данной выпускной квалификационной работе рассмотрены
технологии cоздание презентации на программе MS Power Point. Кроме того
приведён графический редактор, поставка объектов и специальных эффектов
в слайд, форматирование и другие возможности.
АNNOTATSIYA
Mazkur bitiruv malakaviy ishida MS Power Point dasturi yordamida
prezentatsiyalar yaratish texnologiyasi qaralgan. Bundan tashqari grafik redaktor
keltirilgan bwlib slaydni formatlash, unga ob`ektlar quyish va boshqada
imkoniyatlar keltirilgan.
SUMMARY
In the given final qualifying work the technologies
creation
of
presentation of the program MS Power Point are considered. Besides the
graphic editor, delivery of objects and special effects in a slide, formatting
and other opportunities is given.
5
Mundarija:
Kirish…………………………………………………………….…………............6
§1. Ms Power Point dasturi haqida umumiy tushinchalar……..…………………9
1.1. Microsoft Power Point dasturning menyusi……………..……………………9
1.2. MS Power Point ni ishga tushirish, PowerPoint
dasturining uskunalar paneli………………………………….………………14
1.3
. Prezentatsiya yaratish bosqichlari…………..………………………....20
§2. MS Power Point grafik muharriri………………………….………….24
2.1 Slayd tuzilishini o’zgartirish va slaydlarga matn kiritish…………… ..31
2.2. Slaydda ob’yektlarni joylashtirish va formatlash…………............ ....35
§
3. Prezentatsiyaga maxsus effektlar qo’yish………………………… …36
3.1
.
Power Point dasturi va unda taqdimotlar yaratish……………. .…. 38
3.2. Prеzеntatsiya namoyishlari……………………………………… .….42
Xulosa ………………………………………………………………… .…46
Adabiyotlar………………………………… ………………………..... …47
Texnika xavfsizligi qoidalari……………………………………………………
6
Kirish
Mavzuning
dolzarbligi
.
Mustaqillikka
erishilgandan
keyin
barcha
sohalardagi kabi ta`lim tizimida ham jiddiy islohatlar amalga oshirildi, ta`limning
sifatini yaxshilashga kirishildi.
Ta`lim berishning yangi usullari joriy qilina boshlandi. Shulardan eng asosiysi
o`quvchilarga yangi pedagogik texnologiya asosida dars berish masalasi. Bu
usulni kampyuter tehnalogiyalari sohasida ishlashga ham tadbiq qilish yangi
samara berishi amalda tasdiqlandi. O`quvchilarning badiiy didini o`stirish,
dunyoqarashini kengaytirish uchun ularning kompyuter va zamonaviy
tehnalogiyalar asosida ishlashi juda muhim. Buning usullarini ishlab chiqish esa,
hech qachon dolzarbligini yo`qotmaydi. Biz mazkur bitiruv ishimizda bu xususida
o`z taklif va mulohazalarimizni ifodalashga harakat qilamiz.
“Yosh avlod tarbiyasining muhim jihatlaridan biri, Prezident Islom Karimov
Ikkinchi chaqiriq O`zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi XIV-yig’ilishida
so`zlagan nutqida qayd etganidek, ularning qalbi va ongiga, kundalik turmush
tarziga ota-bobolarimizdan qolgan bebaho meros, milliy urf-odat va an`analar”
1
ning mazmun-mohiyatini tushuntirish va singdira borishdan iborat.
Jamiyatning barcha qatlamlarini, ayniqsa, yoshlarni yuksak ma`naviyat va
ma`rifat sohibi qilib tarbiyalash bugungi kunning dolzarb masalasidir.
Zamonaviy kompyuter texnikasining ishlatish va undan foydalanish
uchun turli vazifalarni bajaruvchi dasturlar mavjud. Ish faoliyatida shunday
masalalar uchraydiki, yuqorida sanab o’tilgan muharrirlar va dasturlardan
foydalanib hal etish yoki ko’zlangan maqsadga erishish mumkin emas yoki
ko’p vaqt, mehnat va mablag’ talab qiladi.
Slayd taqdimotda namoyish etish uchun tayyorlangan sahifani ko’ramiz.
Devoriy gazetalar ham slaydga misol bo’la oladi. Taqdimot bir necha
1
I.Karimov.Vatanimizning tinchligi va xavfsizligi o’z kuch-qudratimizga, xalqimizning hamjihatligi va bukilmas
irodasiga bog’liq. T.: “O’zbekiston”, 2004, 8-bet
7
slayddan iborat bo’lishi mumkin. Odatda, birinchi slayd muqova yoki titul
slaydi hisoblanadi. Taqdimotdagi slaydlar sonini ma'ruzachi belgilaydi.
MICROSOFT POWER POINT dasturi, asosan, 1987 yildan boshlab paydo
bo’lgan prezentatsion grafik ishlarida muhim o’rin egallaydi. Mazkur dasturning
avvalgi versiyalaridagiga nisbatan hozirgi dasturiga yangi qo’shimcha fikrlar va
prezentatsiyalarni qo’llashning yangi usullari ishlab chiqildi.
MICROSOFT POWER POINT dan foydalanayotgan har bir foydalanuvchi
yoki u yangi ish boshlovchi bo’lsa, yoki tajribali bo’lishidan qat`iy nazar, ushbu
dasturga kiritilgan yangi usullarni yuqori darajada baholaydi.
Kompyuter texnologiyasining rivojlanib borishi taqdimot masalasini hal
etish ham oson, ham tez va asosiysi, sarf-harajatni juda ham kam bo’lishini
ta'minlaydi. Shunday dasturlar yaratildiki, saydlar tayyorlash uchun matn, grafik
muharrirlari, elektron jadval, multimedia dasturlari va Internet xususiyatlarini
bog’lagan holda, quyidagi imkoniyatlarni beradi:
1) matn, rasm chizma va jadvallarni slayd sahifasida belgilangan tartibda
joylashtirish;
2) matn, rasm chizma va jadvallarni slayd sahifasida ixtiyoriy tartibda
joylashtirish;
3) taqdimotdagi bir slayd bezagini qolgan barcha slaydlarga avtomatik
o’tkazish;
4) taqdimotdagi har bir slaydni alohida ko’rinishda bezash;
5) taqdimotda multimediali slaydlar yaratish.
Dastur tamonidan matn, rasm, grafik va jadvallarni slayd sahifasida
belgilangan tartibda joylashtirilishi avtomaket yoki Slayd razmetkasi
(razmetka slaydov) deb tushuniladi.
Ishning maqsadi.
Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov O`zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisi birinchi chaqiriq IX- yig’ilishidagi ma`ruzasida: «Demokratik jamiyatda
bolalar, umuman har bir inson erkin fikrlaydigan etib tarbiyalanadi. Agar bolalar
8
erkin fiklashni o`rganmasa, berilgan ta`lim samarasi past bo`lishi muqarrar.
Albatta, bilim kerak. Ammo … mustaqil fikrlash katta boylikdir»,- deb millat
ravnaqi va jamiyat taraqqiyotida mustaqil fikrlashning ahamiyati nechog`liq
zarurligini ko`rsatib berdi.
Shunday ekan bitiruv makalaviy ishimizni yozishdan asosiy maqsad ham
talabalarga o’z sohamiz bo’yicha to’g’ri tarbiya berish bilan birga POWER
POINT dasturida prezentatsiya yaratish texnologiyasini o’rgatish usullarining eng
qulay va sodda tartibda o’rgatish yo’llari haqida bayon qilamiz.
Tadqiqot obekti. Microsoft Power Point dasturiy paketi.
?
Ishning tuzilishi. Mazkur ish kirish qismi, uchta Bob, xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar ro’yhatidan iborat bo’lib, birinchi Bobda Power Point dasturi haqida
umumiy tushunchalar berib unda Microsoft Power Point dasturning menyusi,
Power Pointni ishga tushirish, Power Point dasturining uskunalar paneli,
Prezentatsiya yaratish bosqichlari kabi bo’limlardan tashkil topgan.
Ikkinchi bob Power Point grafik muharriri deb nomlangan bo’lib, unda Slayd
tuzilishini o’zgartirish va slaydlarga matn kiritish va Slaydda ob’yektlarni
joylashtirish va formatlash haqida ma’lumot beramiz.
Bitiruv malakaviy ishimizning uchinchi bobi Prezentatsiyaga maxsus efektlar
qo’yish haqida bo’lib, Power Point dasturi va unda taqdimotlar yaratish,
Prеzеntatsiya namoyishlari to’g’risida ish olib boramiz.
Power Point dastur mahsuloti asosan prezentatsiyalar hosil qilishda ishlatiladi.
Prezentatsiya - ma'ruza, biznes reja va hokazolar bo’lishi mumkin. Har bir
prezentatsiya bir nechta slayddan tashkil topgan bo’lishi mumkin.
Microsoft Power Point yaratgan hujjatlarini Office ning boshqa muharirlariga,
Web sahifa ko’rinishida, rasm ko’rinishida (*.bmp,*.jpg) va boshqa ko’rinishlarda
eksport qilish imkoni berilgan.
Prezentatsiyalar tayyorlashda qulayliklari juda katta bo’lgan zamonaviy
dasturlardan biri Microsoft Power Point da tayyorlanadigan Prezentatsiya
9
slaydlarida rasm, formula, grafiklar, ovoz yozilgan fayllar, videokliplar va
hokazolarni joylashtirish imkoni berilgan.
§
1. Ms Power Point dasturi haqida umumiy tushinchalar
PowerPoint dasturi MICROSOFT firmasining WINDOWS qobig`i ostida
yaratilgan bo`lib, ushbu dastur prеzеntatsiyalar (taqdimot qilish, ya`ni tanishtirish)
bilan ishlash uchun eng qulay bo`lgan dasturiy vositalardan biridir. Bu dastur
orqali barcha ko`rgazmali qurollarni yaratish va ba`zi joylarda esa ma`lumotlar
bazasi sifatida ham qo`llash mumkin. Ayrim hollarda bu dasturdan multimеdia
vositalarini boshqarish va ularni qo`llab, namoyish etuvchi qurilmalarga yuborish
vazifalarini ham bajarish mumkin.
Namoyish etish uchun 35 millimetrlik slayd plyonkasi va tashqi plyonkalar
ishlatilish odat tusiga kirdi. Keyingi vaqtlarda rangli suyuq kristalli panellar
tarqalgan bo’lib, bevosita kompyuter ekraniga ulanadi. Bunday prezentatsiyalarni
tayyorlash ko’p mehnat talab qilinadigan jarayonlardir. Shuning uchun dastur
ta’minoti bozorida qator paketlar paydo bo’ldiki, ular prezentatsiyalarni barpo etish
va o’tkazish ishlarini soddalashtirishga yordam beradi. Bunday dastur mahsuloti
vakillaridan biri bu Microsoft Power Point dasturidir.
Prezentatsiya - bu slaydlar va maxsus effektlar to’plami bulib, ularni ekranda
ko’rsatish, tarqatiladigan material, ma’ruza rejasi va konspekt shaklida bitta faylda
saqlanadi, Prezentatsiya (taqdimot) - yaratilayotgan slaydlar turkumi va uni
namoyish etish uchun beriladigan fayl nomi.
Slayd - bu prezentatsiyani alohida kadiri bulib, matnni, sarlavhalarini grafik va
diagrammalarni o’z ichiga oladi. Slayd - ma`lum bir o’lchamga ega bo`lgan
muloqot varaqlari hisoblanadi. Unda biror maqsad bilan yaratilayotgan namoyish
elеmеntlari joylanadi.
Maruza konspekti - Power Point da prezentatsiya ustida ishlash jarayonida
yaratilgan ma’ruza konspekti. Chop etish vaqtida ma’ruza konspektining har bir
betida slayd va tekstning mazmunini tushuntiruvchi kichiklashtirilgan tasvir
chiqarilgan bo’ladi.
10
Prezentatsiya strukturasi (tuzilishi) - faqatgina slayd sarlavhasini, shuningdek,
grafik tasvirsiz asosiy matnni va maxsus shakllantirishni ichiga olgan hujjat.
Dasturdagi asosiy tushunchalar bu - slayd va prеzеntatsiya tushunchalaridir.
Masalan: Prеzеntatsiya1 – Power Point dasturi ochilganda, sarlavhalar qatorida
paydo bo`lib, yaratilgan yoki yaratilayotgan taqdimotning ayni vaqtdagi nomi
hisoblanadi. Bu nomni kеyinchalik o`z xohishingizga ko`ra almashtirishingiz
mumkin.
Bugungi kunda reklamalarning har xil ko`rinishlari: varaqlar, e`lonlar, tele va
radioreklamalar sizga ma`lum. Hozirda kompyuter reklamalarni yaratish va
tarqatish bo’yicha eng kuchli vositaga aylanadi.
Reklama prezentatsiyasini yaratish - bu ko`p vaqtni talab qiladigan, juda
muhim va mas`uliyatli jarayondir. Bu o`rinda sizdan talab qiladigan, juda muhim
va mas`uliyatli jarayon. Bu o’rinda sizdan talab qilinadigan rasmlar, animatsiya
(harakat), qisqa matnlardan iborat ssenariyni o’ylab topishdan iborat.
Slaydlar kеtma-kеtligidan iborat tayyor ko`rgazmani kompyutеr ekranida,
vidеomonitorda, katta ekranda namoyish qilish mumkin.
Ko`rgazmani tashkil qilish - slaydlar kеtma-kеtligini loyihalash va jihozlash
dеmakdir.
Taqdim etish axborot tеxnologiyasining samaradorligi ko`p jihatdan taqdim
etuvchi shaxsga, uning umumiy madaniyati, nutq madaniyati va h.k.larga bog`liq
ekanligini ham unutmaslik lozim.
POWER POINT dasturi har xil mavzularga oid juda ko’p tayyor
taqdimotlar ko’rinishlarini tavsiya etadi. Bunday ko’rinishlar har xil usulda
bezatilgan slaydlarni o’z ichiga oladi. Slayd maydonida zarur bo’lsa o’zimizga
kerakli matnni, chizmani, jadval yoki diagrammani joylashtirishimiz mumkin.
Buning uchun POWER POINT dasturida slayd orqali tayyorlangan EXM
qurilmalari yuzasidan tayyorlangan taqdimotlarni misol keltirishimiz mumkin.
Microsoft Power Point dasturi ishga tushirilganda dasturning interfeysi va
Power Point muloqot oynasi ochiladi. Word, Excel dasturlari interfeysi kabi
11
Power Point interfeysi ham sarlavhalar satri, menyular satri, uskunalar paneli
va ishchi maydoniga ega. Menyular satri slaydlarni ko’rsatish (Pokaz slaydov)
bo’limi bilan farqlanadi. Power Point dasturi interfeysining boshqa dasturlar
interfeysidan yana bir farqi Power Point muloqot oynasining mavjudligidir.
Muloqot oynasida taqdimot ishlarida yordam beradigan maslahatlar
berilgan.
1.1. Microsoft Power Point dasturining menyusi.
Power Point taqdimotlar muxarririning menyusi oynani yuqori qismida
joylashgan bo’lib u 8 bo’limdan iborat: Fayl, Pravka, Vid, Vstavka, Format,
Servis, Tablitsa va Okno. Bu bulimlar yordamida biz taqdimot, slayd va ularda
joylashgan xar xil matn, rasm hamda boshqa istalgan ob’ektlar ustidan xar xil
amallarni bajarishimiz mumkin. Endi bu bo’limlar bilan yaqinroq tanishaylik.
Fayl menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Sozdat - YAngi, ilgari mavjud bo’lmagan
taqdimotni yaratish (bo’sh, rangli jixozlangan
yoki, tayyor shablondan foydalanib).
Otkrit - Mavjud bo’lgan (oldin yaratilgan)
taqdimotni ko’rish yoki uzgartirish uchun
ochish
Zakrit - Ekranda ochiq bo’lgan taqdimotni
berkitish.
Soxranit - Ekranda ochiq bo’lgan taqdimotni
saqlash.
Soxranit kak- Ekranda ochiq bo’lgan
taqdimotni yangi nom ostida saqlab qo’yish yoki boshqa bir katalogga nusxasini
joylashtirish.
12
Soxranit v formate NTML… -Ekranda ochiq b’lgan taqdimotni xotiraga
gipertekst ko’rinishida saqlab qo’yish.
Parametri stranitsi… - Ishchi saxifasini formatlashga oid parametrlardan iborat
dialog oynasini hosil qilish.
Predvaritelniy prosmotor -Bosmaga tayyorlangan taqdimotni saxifaga
joylashishini oldindan ko’rish.
Pechat - Taqdimot faylni bosmaga chiqarishga oid parametrlardan iborat dialog
oynasini hosil qilish.
Otpravit - Faylni boshqa kompyuterga jo’natish
Svoystva - Fayl haqida ma’lumotlar saqlash
Pravka menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Otmenit izmeneniya - Ma’lumotlarni
o’zgartirishga olib kelgan ohirgi bajarilgan
xarakatni bekor qilish (orqaga qaytish).
Povtorit - Bekor kilingan harkatni qaytarish
(oldingi ko’rinishga qaytish)
Virezat - Tanlab olingan slayd ob’ektning
nusxasini xotiraga ko’chirib (kirkib) olish.
Kopirovat
-
Tanlab
olingan
slayd
ob’ektning nusxasini xotiraga olish
Vstavit - Xotirada joylashgan slayd
ob’ektning chiqarib kursor turgan joyiga
qo’yish.
Spetsialnaya vstavka - Xotirada joylashgan
slayd ob’ektning kursor turgan joyiga xar xil ko’rinishda chiqarish.
Ochistit - Slaydning tanlagan ob’ekt ichini yoki yozuvlarni tashqi ko’rinishini
tozalash.
13
Videlit vsyo - Butun slaydda joylashgan ob’ektlarni tanlash
Dublirovat - Tanlangan slayd ob’ektining nusxasini yaratish
Udalit slayd - Tanlangan slayd ob’ektini o’chirish
Nayti… - Butun slaydda suz yoki suzlar ketma ketligini qidirib topish
qomondasi.
Zamenit… - Butun slaydda so’z yoki so’zlar ketma ketligini qidirib topib
boshkasiga almashtirish qamandasi.
Vid menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Obichniy - Taqdimotning oddiy ko’rinishiga
o’tish
Sortirovshik slaydov - Slaydlar ro’yxati
ko’rinishiga o’tish
Stranitsi zametok - Slaydlar kichiklashtirilgan
xolatiga o’tish
Pokaz slaydov - Slaydar taqdimotini ko’rish
Obrazets
-
Taqdimotni
tayyor
shablon
ko’rinishiga o’tish
CHerno beliy - Oq qora xolatiga o’tish
Miniatyura - Kichiklashtirilgan xolatga o’tish
Paneli instrumentov - Ekranda ixtiyoriy yordamchi tugmalar (asboblar paneli)
satrini xosil qilish va Nastroyka tugmasi orqali bu panellarga yangi tugmalar
joylashtirishi mumkin.
Lineyka - CHizgichlarni ekranda ko’rinishi yoki ko’rinmasligini ta’minlaydi.
Napravlyayushie - Slaydning urtasini ko’rsatish
Kolontituli - Yuqori yoki pastki kolontitullarni yaratish, ko’rish va ularni
taxrirlash
14
Primechanie -Slaydning tanlangan elementiga izox qo’shish
Mashtab -Slaydlarni ko’rinishi foizini uzgartirish
Vstavka menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Sozdat slayd - Yangi bo’sh slayd yaratish
Dublirovat slayd - Ekranda ko’rinib turgan
slayd nusxasini yaratish
Nomera slayda - Slaydga nomerini kushish
Data i vremya - Slaydga avtomatik ravishda
bugungi kun va vaqt xaqida ma’lumotni
qo’shish
Simvol - Slaydga xar xil belgilarni qo’shish
(masalan: © ® § ¼ ± ³ ² ¢ € )
Primechaniya - Slaydning belgilangan
element mazmuni haqida izoxlarni yaratish
(izox
sichkonchani
shu
elementga
ko’rsatganingizda ekranda xosil bo’ladi)
Slaydi iz faylov - Tashqi joylashgan boshka fayldan slayd ko’shish
Slaydi iz strukturi - Tayyor strukturadan slayd ko’shish
Risunok - Bu kamonda yordamida slaydga rasmlar va xar xil grafik ob’ektlar
qo’yiladi. Ushbu guruxda: Kartinki - tayyor rasimlar koleksiyasidan, Iz fayla -
kompyuterda saklanuvchi rasmni, Avtofiguri - tayyor grafik shakllar, Ob’ekt Word
Art - grafik jixozlangan matn va xokazo…
Nadpis - Matnga ustki yozuv qo’shish. Ustki yozuv slaydda emas balki aloxida
qatlamda yaratiladi va uni varaqa bo’ylab siljitish mumkin.
Film i zvuk - Slaydga video yoki audio ob’ektni qo’shish
Tablitsa - Slaydga jadval qo’shish
15
Ob’ekt - Bu qomonda umumlashgan qomonda bo’lib, u alohida fayllarda
saqlanuvchi Risunok, Karta va boshqa bir qancha murakkab ob’ektlarni
doqumentiga qo’yishga xizmat qiladi.
Format menyusi
Kamandalarining mazmuni:
SHrift - Matnga tegishli xususiyatlarni o’zgartirish
Spisok - Matnni ro’yxat holatiga o’tkazish va
ro’yxat ko’rinishini ko’rish va o’zgartirish
Viravnivanie
-
Slayd chegaralari bo’yicha
ob’ektlarni joylashtirish
Intervali - Slaydda ob’ektlar o’rtasidagi masofani
o’zgartirish
Registr - Slaydning ichidagi ob’ektning xarflar
registirini o’zgartirish
Zamena shriftov - Ob’ekt xarflar shaklini
boshqasiga uzgartirish
Razmetka slayda - Slayd turini o’zgartirish
Svetovaya sxema - Slayd rangli jixozlanishini o’zgartirish
Fon - Slayd orqa rangini o’zgartirish.
Primenit shablon oformleniya - Tayyor shablon rangli jixozlanishiga o’tkazish.
Sveta i linii - Slaydning tanlangan elementning rang va chiziklar hususiyatlarini
o’zgartirish.
Prototip - Taqdimot elementlarini tayyor xolatlarni ko’rish yoki o’zgartirish.
Servis menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Orfografiya… - Taqdimotning imlo xatolarini tekshirish
tizimini ishga tushiradi.
16
Yazik - Xatolarni tekshirish tilini o’zgartirish yoki tanlangan so’zga sinonim
topish.
Sravnenie i sliyanie prezentatsiy - Ikkita taqdimotni bir biriga ko’shish
Sovmestnaya rabota - Bitta taqdimotni boshqa kompyuter bilan birga yaratish
Makros - Mavjud makroslar bilan ishlash yoki yangilarini yaratish.
SHabloni i nadstroyki - Dokument parametrlarini o’zgartirish
Nastroyka - Yordamchi tugmalar panellarini, menyu bo’limlarini ekranda
ko’rinishini yoki tartibini sozlash, klaviaturadan bajariladigan amallarni
o’zgartirish.
Parametri - Dasturning asosiy parametrlarini o’zgartirish va uning ishlash
xolatlarini sozlash.
Pokaz slaydov
Kamandalarining mazmuni:
Nachat pokaz - Slaydlar taqdimotini boshlash
Nastroyka vremeni - Slaydlardagi ob’ektlarni
paydo bo’lish vaqtini sozlash
Zvukozapis - Slaydga tovush tayyorlash
Nastroyka prezentatsii - Taqdimotni ishga
tushish va ishlash xolatlarni sozlash
Upravlyayushie knopki - Boshkarish tugmalarini
ko’shish
Nastroyka deystviya - Ob’ektga mos xarakatni
tanlash
Vstroennaya animatsiya - Tayyor animatsiyalashtirishdan foydalanish
Nastroyka animatsii - Taqdimotni ichidagi slayd ob’ektlarning animatsiya va audio
imkoniyatlarini sozlash va ular tartibini ko’rsatish
Prosmotr animatsii - Slaydning animatsiyasini ko’rish
Smena slaydov - Slaydlarni bir biri bilan almashish xolatini tanlash
17
Skrit slayd - Slaydni ko’rinmas qilish
Proizvolniy pokaz - Slaydni ixtiyoriy tartibda ko’rsatish
Okno menyusi
Kamandalarining mazmuni:
Novoe - Taqdimot faylni ikkita oynada ko’rsatilishini taminlash.
Uporyadochit vse - Xamma ochik taqdimot fayllar oynalarini ekranda yonma-yon
ko’rinishini taminlash.
Kaskadom - Xamma ochik taqdimot fayllar oynalarini ekranda ustma-ust
ko’rinishini taminlash.
Sleduyushaya oblast - Keyingi soxa yoki slayd ob’ektiga o’tish.
Yukoridagi buyruqlarni ko’p qismini biz yordamchi yoki tezkor tugmalar
yordamida bajarishimiz mumkin. SHuning uchun vaktni tejash maksadida ko’p
kompyuter foydalanuvchilari menyu xizmatlaridan kam foydalanishadi.
1.2. MS Power Point dasturini ishga tushirish va uning tezkor tugmalari.
Bu dasturni ishga tushirishni WINDOWS ish stolidan boshlash zarur. Ish
stolidagi quyidagi buyruqlarni bajarish orqali dastur ishga tushiriladi.
Microsoft Power Point dasturini ishga tushirish uchun Windowsning "Пуск"
tugmasi bosiladi, menyuning "Программы" bandidan Microsoft Power Point
nomli qismi ishga tushiriladi.
18
Yuqorida ko’rsatilgan joyda Microsoft Power Point qismi bo’lmasa,
C:\Program Files\Microsoft Office\Office katalogiga kirib POWER PONT.EXE ni
ishga tushiriladi.
Microsoft Power Point tezkor tugmalari.
Kompyuterda ishlash vaqtimizda har xil vaziyatlar bo’lishi mumkin.
Shulardan
eng
ko’p
uchraydigan
bu
sichqonchaning
nosozligi.
Foydalanuvchilarning katta qismi esa ushbu qurilma orqali asosiy amallarni
bajarishadi va shu sababli shunday vaziyatlarda ish to’xtab yoki sekinlab qoladi.
Shunday vaziyatni yechish uchun bizga tezkor tugmalar yordam beradi. Tezkor
tugmalar yordamida biz biror bir sichqoncha bilan bajariladigan amalni klaviatura
yordamida tezkor bajara olamiz. Shuning uchun ushbu tugmalarni bilish
foydalanuvchilarga talab deb qo’yiladi. Quyidagi ro’yxatda Microsoft Power Point
dasturining asosiy tezkor tugmalar ko’rsatilgan:
Standard uskunalar paneli tarkibi
Uskunaning
tashqi
Klaviaturadagi
tugma(lar)
Vazifasi
19
ko’rinishi
Ctrl+N
Yangi taqdimot faylini yaratish
Ctrl+O
Mavjud taqdimot faylini ochish
Ctrl+S yoki
Shift+F12
Taqdimot faylini yoki unga kiritilgan
o’zgartirishlarni saqlash
Taqdimotni elektron pochta xati sifatida
jo’natish
Ctrl+F
Taqdimot tarkibida biror bir so’z yoki
jumlani izlash
Ctrl+P
Taqdimotni chop etish
Taqdimotni chop etishdan oldin ko’rish
F7
Taqdimotning orfografik xatolarini
tekshirish
Ctrl+X
Belgilangan matn yoki obyektni qirqib
xotiraga olish
Ctrl+C
Belgilangan matn yoki obyekt nusxasini
xotiraga olish
Ctrl+V
Xotiradagi matn yoki obyektni ko’rsatkich
turgan joyga joylashtirish
Ctrl+Shift+C
Format shaklini boshqa matnga o’rnatish
Ctrl+Z
Oxirgi amalni bekor qilish
Ctrl+Y
Bekor qilingan amalni qaytarish
Taqdimotga diagramma qo’shish
Taqdimotga jadval qo’shish
Taqdimotga jadval qo’shish
Giperbog`lanish qo’shish
Ranglar rejimini tanlash
Masshtabni tanlash
20
Yordam va ko’rsatmalardan foydalanish
Format uskunalar paneli tarkibi
Uskuna tashqi
ko’rinishi
Klaviaturadagi
tugma(lar)
Vazifasi
Ctrl+Shift+F
Joriy shriftni o’zgartitish
Ctrl+Shift+P
Harflar o`lchamini o’zgartitish
Ctrl+B
Harflarni yo`g`on shaklda kiritish
Ctrl+I
Harflarni qiya (kursiv) shaklda kiritish
Ctrl+U
Harflarni ostidan chizib kiritish
Harflarga soya berish
Ctrl+L
Abzatsni chap tomondan tekislash
Ctr+S
Abzatsni markaz bo`ylab tekislash
Ctr+R
Abzatsni o`ng tomonlama tekislash
Raqamlangan ro`yxat kiritish
Raqamlanmagan ro`yxat kiritish
Ctrl+Shift+>
Matn o`lchamini kattalashtirish
Ctr+Shif+<
Matn o`lchamini kichiklashtirish
Alt+Shift+Left
Chap tomondagi hoshiyani kamaytirish
Alt+Shift+Right Chap tomondagi hoshiyani ko`paytirish
Matn harflari rangini tanlash
Slaydlarni tuzilmasini tanlash
Ctr+M
Yangi slayd yaratish yoki o`rnatish
F5
Taqdimot namoyishini ishga tushirish
ALT+F4
Microsoft PowerPoint dasturidan chiqib
ketish
ESC
Oxirgi o`zgarish yoki tugallanmagan
21
harakatni bekor qilish
SHIFT+F3
Harflar registrini o’zgartirish
Power Point dasturining umumiy ko’rinishi:
1. Sarlavhalar qatori.
2. Gorizontal menyu.
3. Uskunalar paneli («standart», «formatlash» va rasmlar bilan ishlash),
4. Rejim tugmachalari(slaydlar rejimi, strukturalar rejimi, saralash rejimi,
namoyishlar rejimi)
5. Ishchi maydonni o’z ichiga oladi.
Taqdimotni tahrirlaganimizda va u bilan ishlashni boshlaganimizda dastur
oynasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
Bu dastur oynasi Microsoft Power Point 2010 dasturi oynasi bo’lib u oldingi
versiyalariga qaraganda ko’plab qulayliklarga ega. Uning menyu bo’limida Power
Point 2003 dasturi tugmalari bo’limi joylashgan.
22
Microsoft Power Point 2003 dasturi, Файл, Правка, Вид, Вставка, Формат,
Сервис, Показ слайдов, Окно, Помощь меню bo’limlaridan, Стандартные,
Форматирование va boshqa yordamchi tugmalar(asboblar) satrlaridan, ish
sohasidan va ma’lumotlar satridan iborat.
Power Point ekranining pastki chap burchagida ish rejimi va uning turlarini
boshqaruvchi tugmachalar (piktogrammalar) guruhi joylashgan. Power Point
dasturidagi bu tugmalar vazifalari quyidagi jadvalda keltirilgan.
Tugmacha Rejim
Slaydlar
Bu rejim tanlanganda ekranda faqat bitta slayd
tasvirlanadi. Slaydlar rejimi har bir slaydni ketma ketlik
bilan jihozlab, unga kerakli matnlarni kiritishda juda
qulay.
Struktura
Lar
Strukturalar rejimida har bir slayd belgi bilan
ifodalanadi. Slayd belgisidan keyin tartib raqami va slayd
matni
ko’rinadi.
Struktura
rejimini
ko’rgazma
strukturasini o’zgartirganda, sarlavha va matnlarni qayta
ishlashda qo’llash tavsiya etiladi. Matn slaydini
strukturaning beshta darajasiga joylashtirish mumkin. Bu
rejimda hamma slaydlarining sarlavhasini va matnini
ko’rib chiqishga chalg’imasdan tekshirib chiqish mumkin.
Slaydlarni
saralash
Slaydlarni saralash rejimida hamma slaydlar ekranda
kichiklashtirilgan holatda ko’rinadi. Bu rejim slaydlarning
o’rnini almashtirish uslubini o’rnatishda va namoyish
vaqtini belgilashda qo’llaniladi. Bundan tashqari bu
rejimda slaydlarning o’rnini almashtirish va slaydlarni
kerakli joyga ko’chirish imkoniyati mavjud.
Belgilar
Varaq belgilari rejimi ma’ruza uchun kerak bo’lgan
belgilarni tayyorlashda va ko’rib chiqishda qo’llaniladi.
23
Ko’rgazma
yaratilayotganda
har
bir
varaqani
boshqariluvchi matnlar bilan to’ldirish mumkin.
Namoyish
Namoyish etish rejimi ko’rgazmaning oxirgi ko’rinishini
qurish uchun mo’ljallangan. Bu rejimda slaydlar ekranga
ketma
ket
chiqariladi.
Namoyish
etish
tartibi
ko’zlanayotgan maqsadga qarab o’rnatiladi. Yuqorida
qayd etilganlarning barchasi namoyishdan avval tayyorlab
qo’yiladi.
1.3. Prezentatsiya yaratish bosqichlari
Matnni kiritish va tahrirlash.
Siz "Мастер автосодержание" dan foydalangan va prezentatsiyadagi
matnlarni kiritmagan bo’lsangizda, siz Master taklif kilgan matnni
o’zgartirish, tahrirlash va ba'zi joylarini foydalanuvchi matni bilan
almashtirishingiz mumkin. Bu ishni har bir slayd uchun alohida yoki
struktura rejimiga o’tib, alohida slaydlar matni bilan bir qatorda to’liq
prezentatsiya matnini tahrirlashingiz mumkin. Struktura rejimida matnni
kiritish, tahrirlash va o’rnini almashtirish, shu jumladan slayddan slaydga
o’tkazish va nusxalash mumkin.
Slaydda matn yaratish (yozish) uchun quyidagi algoritmni qo’llaymiz.
1."Рисование" asboblar oynasida "Текст" tugmasini ajratish.
2. Matn yozish uchun zarur maydon hosil bo’lguniga qadar, kursorni
slaydga o’tkazish.
3. Ajratilgan (ramka bilan) maydonda matnni terish.
4. Matn yozilgan maydonni sichqoncha ko’rsatkichi yordamida
slaydning kerakli joyiga o’tkazish.
Shriftni o’zgartirish uchun matnni ajratib, "Форматирование" oynasi
yordamida matnning ko’rinishi, shrift kattaligi, rangi va hokazolar
tanlanadi.
24
Grafiklar, tashkiliy diagrammalar va jadvallar qo’shish.
Hamma vaqt ham faqat matndan foydalanib, mavzuni to’liq tushuntirib
bo’lmaydi. Ba'zi hollarda rasm va grafiklar zarur bo’lsa, ba'zi hollarda
jadvallar ancha samara beradi.Siz matnli slaydga grafik, tashkiliy
diagramma va jadvallar qo’shishingiz yoki grafik slayd yaratishingiz
mumkin.Yangi slayd ochishda yoki bo’sh prezentatsiya tanlanganda
POWER POINT turli slaydlar variantlari ko’rsatilgan "Создат слайд"
muloqot oynasini ochadi. Bu slaydlarning ba'zilari faqat matnlardan iborat
bo’lsa, ba'zilari sarlavha xamda grafik, tashkiliy diagramma va jadvallar
qo’yish uchun ajratilgan sohalardan tuzilgan. Ba'zilari esa bir slaydning
o’zida ham matn, ham grafikga ega. Siz keraklisini tanlash uchun uning
belgisiga bir marta sichqoncha tugmasini bosing va "Ok" tugmasini
tanlang, yoki ikki marta slayd belgisiga sichqonchaning chap tugmasini
tez bosing. Tanlangan slayd prezentatsiya oynasida slaydlar rejimida hosil
bo’ladi.
Izoh! Slayd tanlanganda va uning ma'lum sohasida tugma bosilganda,
POWER POINT foydalanuvchi menyudan mos buyruqni qidirib yurmasligi
uchun, barcha imkoniyatlarni avtomatik yuklaydi.
Rasmni joylashtirish algoritmi.
1."Рисунок" punktini tanlash.
2. Kutubxonadan kerakli rasm faylini tanlash, yoki rasm chizilgan
faylning nomini ko’rsatish.
3. Rasmni slaydning kerakli joyiga joylashtirish.
4. Rasmning o’lchamlarini zarur kattalikgacha o’zgartirish.
Prezentatsiyadagi rasmlar juda muhim rol o’ynashi sizga ma'lum
albatta. Rasmlarni chizmasdan mohir rassomlar yaratgan asarlardan
"Рисунок" kutubxonasidan foydalanish mumkin.
25
Prezentatsiyani yaratish uchun menyuning "Вставка" bo’limidan
foydalangan bo’lsangiz, "Картинка" buyrug’i prezentatsiyangizda asosiy
tayanch iboralarni topib, mavzuga mos rasmlarni tanlash imkonini beradi.
Slayd rejimida "Вставка" menyusidan "Рисунок" buyrug’i tanlansa,
ekranda "Картинка" muloqot oynasi hosil bo’ladi. Rasm joylashtirilishi
kerak bo’lgan slaydga o’tish uchun kalitli so’zlar orasidan keraklisini
tanlash, xamda "На слайде" ro’yxatidan zarur slayd tanlanib, "Показ
слайд" tugmasi bosiladi (tanlangan rasm ajratilgan bo’ladi). Ajratilgan
rasm yoki kutubxonadagi ixtiyoriy rasm ajratilib, "Вставить" tugmasi
bosiladi.
Slayd rejimida ixtiyoriy slaydga grafikani "ko’lda" joylashtirishingiz
mumkin. Agar slayd bilan ish boshlaganda, grafika uchun ajratilgan ikkita
avtorazmetkadan bittasi tanlansa, grafika uchun ajratilgan joyda
sichqoncha tugmasini ikki marta bosish, “Картинки” kutubxonasini
yuklaydi.
-"Стандартная" asboblar oynasida "Вставить графику" tugmasini
tanlash;
-"Вставка" menyusida "Графика" buyrug’ini tanlash, Microsoft Clip
Gallery kutubxonasining muloqot oynasini yuklaydi. Muloqot oynaning
chap tomonida bo’limlarning alfavit bo’yicha nomlari, rasmlar o’ng
tomonda joylashgan bo’ladi. Ma'lum bo‘limdagi rasmlarni ko’rish uchun,
ro’yxatda shu bo’lim nomida manipulyator tugmasi bosiladi. Kerakli
rasmni sichqoncha tugmasini bir marta bosib tanlangach, rasm ramka bilan
o’raladi.
-"Вставить" tugmasi rasmni slaydga joylashtiradi (yoki rasm ustida
sichqoncha tugmasi ikki marotaba bosiladi). Slaydga joylashtirilgan rasmni
kerakli joyga surish mumkin. Burchaklardagi markerlarni surib, rasm
o’lchamini o’zgartirish mumkin. Ctrl tugmasi bosib turilsa, rasm markazga
26
nisbatan kichrayadi, yoki kattalashtiriladi. Ctrl ni bosib turib, rasm
surilsa, yangi joyda uning nusxasi hosil buladi.
Prezentatsiya
vaqtida
siz
o’zingizning
barcha
qobiliyat
va
energiyangizni grafikingizdagi kichkina texnik qismlarini tushuntirishga
qaratasiz. Yaxshiki, siz matnli va grafik sohalar yonida paydo bo’luvchi
matnli maydonlardagi qisqa izohlardan foydalanishingiz mumkin.
Matnli qo’shish.
Ajratilgan sohaga matn kirgizish va matnli annotasiyani kiritish
o’rtasidagi asosiy farqi siz jarayonni qanday boshlashingizda bo’ladi.
Slaydning asosiy qismiga matn kirgizish uchun, ajratilgan sohaga
sichqoncha tugmasini bosib kiritishni boshlashingiz mumkin. Matnli
annotasiya yaratish uchun esa, quyida ifodalangan asboblar oynasidan
"Текст" tugmasini tanlab, matnli blokni kiritishingiz mumkin. Slaydni
sharhlash uchun siz istaganingizcha matnli bloklarni qo’yishingiz, so’ngra
esa ularni boshqa obyektlar singari ko’chirishingiz yoki joyini
almashtirishingiz mumkin. Siz slaydingiz izohlar bilan to’lib ketishini
oldini olishingiz mumkin. Ya'ni, siz hamma izoh larni bir slaydga to’plab,
bu slaydni prezentatsiya vaqtida zaruriyat tug’ilgandagina ko’rsatishingiz
mumkin.
Matnli bloklarni qo’shish va unga matnli annota tsiyani kiritish uchun
quyidagi qadamlarni bajaring:
1.
Slaydlar rejimida matnli blok quyiladigan slaydga o’ting.
2.
"Рисование" asboblar oynasidan "Текст" tugmasini bosing.
3.
Sichqon
ko’rsatkichini
blok
qo’yiladigan
joyga
qo’ying,
sichqonchaning chap tugmasini bosib, qo’yib yubormasdan ko’rsatkichni
to’rtburchak hosil bo’lguncha torting. Agar bir yoki ikki so’zli qisqa matn
kiritish kerak bo’lsa, slaydning ichiga sichqoncha tugmasini bosing, bunda
kichkina matn bloki hosil bo’ladi, ko’rsatilgan matnli blok sichqoncha
ko’rsatkichini tortish natijasida hosil qilingan.
27
4. Annotatsiya matnini kiriting.
5. Matnli annotatsiya yaratishni tugatish uchun slaydning ixtiyoriy joyiga,
yoki boshqa matnli blok kiritish uchun qaytib, "Текст" tugmasiga
sichqoncha tugmasini bosing.
&2. MS Power Point grafik muharriri
Grafik obrazlarni qo’yish.
Matn va diagrammalar kiritib bo’lingach, har bir slaydni qayta ko’rib
chiqish kerak. Ba'zi slaydlarga kiritilgan izohlar prezentatsiya mohiyatini
auditoriyaga yetkazishda katta yordam berishi mumkin.
"Рисование" asboblar oynasidagi "Текст" tugmasini ishlatib, slaydning
ixtiyoriy joyida shu mavzuni yorituvchi matnlarni annota tsiyalar
ko’rinishida kiritish mumkin. Bundan tashqari bu qadamda "Рисование"
asboblar oynasidan foydalanib, slaydlarni rasmlar bilan to’ldirishingiz
mumkin. Oddiy holda annotatsiya bu biror diagrammani yorituvchi va u
bilan chiziq orqali bog’langan matndir. Lekin POWER POINT muhitining
kuchli grafik vositalari yordamida ancha murrakab grafik obrazlarni ham
yaratish mumkin.
Agar siz rasmlar chizishda qiynalayotgan bo’lsangiz, ko’plab ta yyor
rasmlardan iborat bo’lgan "Сервис" menyusining "Автографика" bo’limi
yordamida chaqiriladigan POWER POINTning grafiklar kutubxonasi
"Рисунок"dan foydalanishingiz mumkin. POWER POINTda rasmlar
kategoriyalarga bo’linadi.
28
Rasmlar bilan birgalikda, oldin boshqa dasturlar tomonidan yaratilgan
illyustratsiyalar, shuningdek, skanerlangan fotosuratlarni ham joylashtirish
mumkin. POWER POINT boshqa muharrirlardagi rasmlarni ham bemalol ekranga
chiqaradi.
Slayd shablonlarini tanlash
«Создание с помощью шаблона» bo'limida dizayn shablonini tanlash mumkin.
29
«Галстук»
shablonini
tanlab:
quyidagi slaydni yaratish
umkin:
«Электронная паутина» shablonini tanlab, ushbu slayd ko‘rinishini
o‘zgartirishimiz mumkin:
30
«Разметка слайда» bandi orqali matnli, grafik obyektli (rasm, jadval,
diagramma) va matn – grafik obyekt ko‘rinishidagi slayd shablonlarini tavsiya
etadi.
«Разметка слайда» bandida tavsiya etiladigan shablonlar
«Макеты текста» - matn ko‘rinishidagi axborotni slaydda joylashtirishning
turli variantlarini tavsiya etadi.
Masalan:
- qatorli matndan iborat bo’lgan slayd.
- sarlavha va matn.
- sarlavha va ikki ustunda joylashgan matn.
«Макеты содержимого» - grafikaviy obyektlar (rasm, jadval, diagramma) ni
slaydda joylashtirishning turli variantlarini tavsiya etadi.
31
Agar biz bo’sh slayd hosil qilmoqchi bo’lsak,
bandi tanlanib, OK
tugmasi bosiladi.
«Макеты текста и содержимого» va «Другие макеты»- bandlari ham
matnli, ham grafik obyektlarni slaydda joylashtirishning turli variantlarini tavsiya
etadi.
MS Power Point dasturida rasm chizish
Power Pointda rasm chizish uchun «Рисование» panеlidan foydalaniladi:
Bu panеl yordamida slaydda tayyor rasmlarni, diagramma va Word Art
obyektini joylashtirishdan tashqari, turli geometrik figuralarni chizish va hosil
qilish mumkin. Hosil qilingan obyektlarning bosganda hosil bo’lgan mеnyudan
«Формат автофигуры» qismini tanlaganda chiqadi va u orqali biz shu avtofigura
uchun hamma xossalarini o’zgartirish imkoniga ega bo’lamiz.
32
Slaydda rasmlar joylashtirish
Power Point ning o’zida bo’lgan rasmlar to’plamidan biror rasmni
joylashtirish «Стандартная» panеlidan,
«Добавит картинку » tugmasini bosib, kеrakli rasmni tanlash yo’li bilan
amalga oshiriladi. Bu oynadan kеrakli rasmni tanlab «Вставить» tugmasi bosilsa
tanlangan rasm slaydda joylashadi.
Agar o’zimiz hosil qilgan yoki biror faylda joylashgan rasmni slaydda
joylashtirmoqchi bo’lsak, mеnyuning «Вставка» bandidan «Рисунок» - «Из
файла…» bandini tanlab, kеrakli fayl tanlanadi va «Добавить» tugmasi bosilib,
tanlangan rasm slaydda joylashtiriladi.
33
2.1. Slayd tuzilishini o’zgartirish va slaydlarga matn kiritish.
Taqdimot dasturida ishlash bo’yicha amaliy misol tahlili.
Slaydning asosiy formatini o’zgartirishning eng oson usuli avtorazmetkadan
foydalanishdir. Unda 24 ta standart ko’rinish bor, buni siz ma`lum bir slaydga yoki
slaydlar guruhiga qo’llashingiz mumkin. Bundan keyin slaydning alohida
qismlarini tahrir qilishingiz mumkin.
Slaydlar holati yoki slaydlarni saralash holatiga o’ting. Slaydlarni saralash
holatida o’zgartirish kerak bo’lgan slaydlarni belgilang. Bosh menyuning Формат
(Format) bo’limini oching va undagi Разметка слайда (Slaydlarni hoshiyalash)
buyrug`ini tanlang. Keyin quyidagilarni bajaring:
Maslahat: slaydlarni saralash holatida birdaniga bir nechta slaydni belgilash
uchun Shift tugmasini bosib turib, kerakli slaydlarni belgilash yetarli.
Kerakli bo’lga farrmatni
tanlang
34
Yangi format qo’llanilguncha slayddagi mavjud barcha elementlari o’z joyida
qoladi, chunki ularni ko’chirish yoki o’lchovini o’zgartirishga ehtiyoj paydo
bo’lishi mumkin.
Maslahat. POWER POINTda matnli obyektlarni ko’chirishda yoki ularning
o’lchovlarini o’zgartirishda sichqondan foydalanish mumkin.
Slaydlarga matn kiritish.
Yangi slayd yaratishda (agar yangi taqdimotni tanlamagan bo’lsangiz) POWER
POINT har bir slaydni namunaviy matn bilan to’ldiradi. Bu matnlarni siz
o’zingizning matningiz bilan almashtirishingiz lozim.
Quyidagi rasmda siz o’zgartirishingiz kerak bo’lgan namunaviy matn
ko’rsatilgan:
O’z matningizni kiritish uchun bu maydonlardan biri ustida sichqon sichqon
tugmasini bosing. POWER POINT matnning kiritilishini ta`minlaydi. Keyin esa
quyidagini bajaring:
Kerakli matnni kiriting
(tering)
Matn bilan
to’dirilgan
maydon
35
Oxirida esa matnning kiritilganligiga amin bo’lish uchun maydonning
tashqaridagi istalgan joyida sichqon tugmasini bosing.
Siz matnga har xil formatlash elementlarini qo’llashingiz mumkin. Sizda
quyidagi imkoniyatlar mavjud:
- shrift yoki uning o’lchamini o’zgartirish;
- shriftning ustiga chizish yoki maxsus effekt qo’llash;
- rangini o’zgartirish;
- matnni tekislash;
- satrlar orasining intervalini o’zgartirish.
Boshqa ko’rgazma uchun slaydlardan nusxa olish.
1. Boshqa ko’rgazmaga nusxasi o’tkaziladigan slaydlardan oldin turuvchi slaydni
belgilang.
2. «Vstavka» menyusidagi «Slaydi iz faylov» («fayllardan slaydlar») buyrug’ini
tanlang.
3. Nusxasi o’tkaziladigan slaydlar turgan ko’rgazmani toping va uni belgilang.
4. Nusxasi o’tkaziladigan slaydlarni belgilang va «Vstavit» («Kiritilsin»)
tugmachasini bosing.
Slaydlarni o’chirish.
1. O’chirilishi kerak bo’lgan slaydlarni belgilang.
2. «Pravka» menyusidagi «Udalit slayd» («Slayd o’chirilsin») buyrug’ini tanlang.
Power Point dan chiqish
«Fayl»
menyusidan
«Vixod»
(«Chiqish») buyrug’ini tanlang. MS
PowerPoint ning yuqorida ko’rsatilgan
imkoniyatlarini
qo’llab,
quyidagi
namunaviy
laboratoriya
ishining
bajarilishini ko’rib chiqamiz.
36
Taqdimot dasturida ishlash bo’yicha amaliy misol tahlili.
Faraz qilamizki, Siz biror bir firmada marketing bo’yicha mutaxassis
lavozimida ishlaysiz. Rahbariyat sizning oldingizga bu firmaning mahsulotini
reklama qilish bo’yicha taqdimot tayyorlash masalasini qo’ydi. Yuqorida
o’rgangan bilimlaringiz asosida siz nima qilgan bo’lar edingiz? Bu muammoni hal
qilishdan avval quyidagi laboratoriya ishini o’rganib chiqing va so’ngra qo’yilgan
masalani to’g’ri hal qilishga harakat qilib ko’ring.
Laboratoriya ishi
Ish maqsadi: Power Point dasturida animatsion effektni qo’llagan holda
ko’rgazma yaratish.
Ishni bajarish tartibi:
1. MS Power Point dasturi ochiladi va menyusidan
(Yangi slayd) buyrug’ini tanlanadi. Kerakli ko’rinishdagi slayd tanlanadi. «OK»
tugmachasi bosiladi. Masalan, matn va grafika deb nomlangan
slaydni tanlaymiz. Bu slayd uch qismdan iborat:
• Slayd sarlavhasi
• Slayd matni
• Surat kiritish
2. Slayd sarlavhasi qismiga sichqoncha ko’rsatkichi bilan
bosiladi va slayd sarlavhasi yoziladi: «Informatika kafedrasi» Sarlavha shriftini
jihoz panelidan o’zgartirishimiz mumkin:
• Shrift o’lchamini kattalashtirish uchun tugmachasi, kichiklashtirish uchun
tugmasi bosiladi;
• shrift rangini
tugmachasi yordamida o’zgartiriladi;
•
tugmachalari orqali shrift ko’rinishini qalinlashtirib, qiyshaytirib,
tagiga chizib, soyali qilib yozishimiz mumkin.
Slayd sarlavhasini 2 barobar kattalashtirib, rangini qizil qilamiz va soyali qilib
yozamiz.
37
3. Endi bu sarlavhada animatsion effektlarni qo’llaymiz. Buning uchun menyu
qatoridagi
() menyusidan
animatsii> («Animatsiyalarni sozlash») buyrug’i tanlanadi. U yerda animatsiya
vaqti va ko’rinishini ham o’rnatishimiz mumkin. «Animatsiya» tugmachasi
bosilganda sarlavha harflari «yuqoridan bitta bitta uchib kelsin» degan buyruq
beramiz.
• degan joyga matn kiritiladi. Masalan, Kafedra 1991 yilda
tashqil qilingan. ga ham yuqoridagi singari animatsion effektlarni
qo’llaymiz. Matn avtomatik tarzda 2 soniyadan keyin o’ng tomondan paydo
bo’lsin. Matn havo rangda bo’lsin.
4. degan joyga mos rasm tanlanib qo’yiladi. Buning uchun
gorizontal menyu qatoridagi - buyrug’i tanlanadi.
Kerakli rasm tanlanadi va tugmachasi bosiladi. Qo’yilgan rasmni
belgilab, unga ham animatsion effektlarni qo’llaymiz. Rasm slayd matnidan
keyingi 1 soniyadan so’ng asta-sekin, paydo bo’lsin. Endi slaydga fon o’rnatamiz.
Buning uchun quyidagi amallar ketma ketligini bajarish kerak bo’ladi:
• Gorizontal menyudan - buyrug’i tanlanadi;
• buyrug’i tanlanadi;
• bo’limidan «golubaya tisnennaya bumaga» tanlanadi;
•
tugmasi bosiladi.
Yaratilgan slaydning ko’rinishini amalda sinab ko’rishingiz mumkin.
38
2.2. Slaydda obyektlarni joylashtirish va formatlash
MS Power Point dasturi slaydida, Windows qo’llab quvvatlagan har qanday
obyektni joylashtirish mumkin. Buning uchun Power Point mеnyusining
«Вставка» bandidan «Объект…» qismi tanlanadi. Bizga quyidagi ko’rinishda
oyna hosil bo’ladi:
Bu oynadan slaydda joylashtiriladigan obyekt tipi tanlanadi va OK tugmasini
bossak kursor turgan joyda obyekt joylashadi va uni o’zgartirish uchun shu
obyektning muharriri ochiladi.
Agar biz matnda oldindan tayyorlangan obyektni joylashtirmoqchi bo’lsak,
shu oynadan «Создание из файла» bandini yuklab, obyekt saqlangan faylni
ko’rsatishimiz kеrak va OK tugmasi orqali ushbu obyekt slaydda joylashtiriladi.
Siz matnga har xil formatlash elementlarini qo’llashingiz mumkin. Sizda quyidagi
imkoniyatlar mavjud:
shrift yoki uning o’lchamini o’zgartirish;
shriftning ustiga chizish yoki maxsus effekt qo’llash;
rangini o’zgartirish;
matnni tekislash;
satrlar orasining intervalini o’zgartirish.
39
Formatlashni qo’llash
Kerakli matn ustiga kelib sichqon yordamida formatlash kerak bo’lgan
qismini ajrating. Bosh menyuning Формат bo’limini ochib, Шрифт buyrug`ini
bering.
Maslahat: rang tanlaganda, agar sizga bu ranglar yoqmasa, Другой цвет
(Boshqa rang)ni bosing. Yangi paydo bo’lgan muloqot oynasida oyna markazidagi
olti burchakdagi kerakli rangni tanlang. Keyin OK tugmasini bosing.
Do'stlaringiz bilan baham: |