Toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali kompyuter injiniringi fakulteti

 

1. Intellektual tarmoq operatori  -  tarmoq taqdimlovchisi (Network 

Provider). 

 

2. Xizmatlar taqdimlovchisi  (Service Provider) –  operator bilan kontrakt 

tuzuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs. 

 

 3. Xizmatlar abonenti (Service Subscriber) - yuridik yoki jismoniy shaxs, IT 

operatori va/yoki xizmatlarni taqdimlovchi bilan xizmat uchun kontrakt tuzuvchi.  

 

4.  Xizmatlardan foydalanuvchi  (User)  –  xizmatlar abonenti nomidan 

xizmatlardan foydalanuvchi ob`ekt  (fizik shaxs yoki texnik qurilma). 

1.2-rasmda  Intellektual tarmoqlda foydalanuvchi va xizmatlar abonentining 

o`rni ko`rsatilgan 

 

       

 

1.2-rasm. Intellektual tarmoqlda xizmatlarni taqdim etish elementar sxemasi 

 

---

16 

 

IT arxitekturasiga asos bo`ladigan talab bu xizmatlarni taqdim etuvchi 

funktsiyalarini kommutatsiya funktsiyalaridan ajratish va ularni turli funktsional 

quyi tizimlarga taqsimlashdir. Kommutatsiya funktsiyalari, an`anaviy 

tarmoqlardagi singari bazaviy aloqa tarmog`ida qoldiriladi, xizmatlarni boshqarish, 

yaratish va joriy etish funktsiyalari bazaviy tarmoqdan aloxida yaratilgan 

“intellektual” ustqurmaga chiqariladi, ustqurma bazaviy tarmoq bilan 

standartlashtirilgan interfeys orqali o`zaro bog`lanadi.   

Umumlashtirilgan funktsional arxitektura intelektual tarmoqni amalga 

oshirish formulasini yaqqol namoyon etadi: 

INTELLEKTUAL TARMOQ = KOMMUTATOR + KOMP`YUTER 

Bu formulaga bir qancha yillar davomida xam kommutatsion uskunalar 

(KU), xam xisoblash texnikasini (XT) ishlab chiqaruvchilari intilishgan. Bu 

qonuniyat bo`yicha  

 KU ishlab chiqaruvchilari KUga sezilarli o`zgarishlar 

kiritmasdan yangi aloqa xizmatlarini operativ yaratish va joriy etishga imkon 

topishdi.  

XT ishlab chiqaruvchilari –  yangi axborot texnologiyalari bozorining 

juda katta segmentiga chiqish imkonini qo`lga kiritishdi. Xozirgi kunda bu ikkita 

texnologiya o`zaro chuqur kirishishining barqaror tendentsiyasi davom etmoqda.  

IT umumlashtirilgan funktsional arxitekturasining sxemasi          1.3-rasmda 

keltirilgan. Uning tarkibiga quyidagi elementlar kiradi: