Toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali kompyuter injiniringi fakulteti

3.2. Tarmoqlararo ekranlarning asosiy komponentlari
Tarmoqlararo ekranlar tarmoqlararo aloqa xavfsizligini OSI modelining turli
satxlarida madadlaydi. Bunda etalon modelning turli satxlarida bajariladigan

67
ximoya funktsiyalari bir-biridan jiddiy farqlanadi. Shu sababli, tarmoqlararo ekranlar kompleksini, xar biri OSI modelining aloxida satxiga mo`ljallangan, bo`linmaydigan ekranlar majmui ko`rinishida tasavvur etish mumkin.

Ekranlar kompleksi ko`pincha etalon modelning tarmoq, seans, tatbiqiy satxlarida ishlaydi. Mos xolda, quyidagi bo`linmaydigan brandmauerlar farqlanadi (3.5-rasm).

• 
  ekranlovchi marshrutizator;
  

• 
  seans satxi shlyuzi (ekranlovchi transport);
  

• 
  tatbiqiy satx shlyuzi (ekranlovchi shlyuz).
  

Tarmoqlarda ishlatiladigan protokollar (TCP/IP, SPX/IPX) OSI etalon modeliga batamom mos kelmaydi, shu sababli sanab o`tilgan ekranlar xili funktsiyalarini amalga oshirishda etalon modelining qo`shni satxlarini xam qamrab olishlari mumkin. Masalan, tatbiqiy ekran xabarlarning tashqi tarmoqqa uzatilishida ularni avtomatik tarzda shifrlashni, xamda qabul qilinuvchi kriptografik berkitilgan ma`lumotlarni avtomatik tarzda rasshifrovka qilishni amalga oshirishi mumkin. Bu xolda bunday ekran OSI modelining nafaqat tatbiqiy satxida, balki taqdimiy satxida xam ishlaydi.

Tatbiqiy sath	Tatbiqiy sath	Tatbiqiy sath
Taqdimiy sath		Taqdimiy sath
	Seans sathi shlyuzi
Seans sathi		Seans sathi
Transport sathi		Transport sathi
	Ekranlaydigan
Tarmoq sathi		Tarmoq sathi
	marshrutizator
Kanal sathi		Kanal sathi
Fizik sath		Fizik sath

3.5-rasm. OSI modelining alohida sathlarida ishlaydigan tarmoqlararo ekranlar turi

68

Seans satxi shlyuzi ishlashida OSI modelining transport va tarmoq satxlarini qamrab oladi. Ekranlovchi marshrutizator xabarlar paketini taxlillashda ularning nafaqat tarmoq, balki transport satxi sarlavxalarini xam tekshiradi.

Yuqorida keltirilgan tarmoqlararo ekranlarning xillari o`zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Ishlatiladigan brandmauerlarning ko`pchiligi yoki tatbiqiy shlyuzlar, yoki ekranlovchi marshrutizatorlar bo`lib, tarmoqlararo aloqaning to`liq xavfsizligini ta`minlamaydi. Ishonchli ximoyani esa faqat xar biri ekranlovchi marshrutizator, seans satxi shlyuzi, xamda tatbiqiy shlyuzni birlashtiruvchi tarmoqlararo ekranlarning kompleksi ta`minlaydi.