|
sanaladi. Ijtimoiy munosabatlar mohiyatini anglash ehtiuyojini qondirishga
qaratligan faoliyat jarayonida ijtimoiy bilimlarni uzlashtirishga nisbattan
qiziqish hosil bo’ladi. Qiziqish o’z navbatida shaxsda muayyan hayotiy
maqsadning qaror topishiga olib keladi. Maqsad asosida shaxs nafaqat
ijtimoiy bilimlarni egallashga intiladi, balki o’zlashtirilgan bilimlarni egallash layoqatini ham nomayon eta borish maqsadga muvofiqdir. Maqsad mazmunini ifoda etuvchi g`oyalar amaliy harakatlarni tashkil etish borisidagi rag`batlar-ning yuzaga kelishi uchun zamin hozirlaydi. Rag`batlar o’zida quyidagi
xususiyatlarni aks ettiradi fuqoralik vatanparvarlik, insonparvarlik, ilmiy
anglash, ahloqiylik, iqtisodiy, ekologik, jismoniy, estetik, huquqiy va boshqalar.
Qayd etilgan rag`batlar amaliy xarakatning tashkil etilishi uchun turtki beradi.
Ijtimoiy munosobatlar jarayonida shaxs faoliyati mazmunini tahlil etish,
ularda o’z faoliyatlariga nisbatan tanqidiy yondashuvni qaror toptirish, shunung-dek o’z faoliyatiga borish talab etiladi.
Xulosa, oquvchi shaxsida shakllanadigan ijtimoiy-insoniy sifatlar quyidagi
tizim asosida kechadi:
Ehtiyojlar
Ijtimoiy munosabat
Qiziqish
Ijtimoiy-munosabatlarning yaxlit tizimida tarbiyachi, Oqituvchi, ota-onalar
hamda jamoaning tarbiyalanuvchi,oquvchi, farzandar va shaxs bilan buladigan
o’zaro ta`siri jarayonida kelib chiqadigshan tarbiyalanuvchi munosabatlar
alohida ahamiyatga ega.
Tarbiyachi (Oqituvchi)larning tarbiyalanuvchi (oquvchi) larning tarbiyalanuv
(oquvchi)larga pedagog ta`siri ular faoliyati va munosabatlarini tizimli hamda rejali tarzda maqsadga muvofiq tashkil qilishni nazarda tutadi.
Rivojlantiruvchi (shaxsni rivojlantirish) tarbiyalovchi (tarbiya maqsadlarini
amalga oshirish) va tashkilotchilik,(faoliyat va munosabatlarni maqsadga
muvofiq tashkil etish) vazifalari tarbiya jarayonida tarbiyalanuvchilarning
asosiy vazifalari sanaladi.
Tarbiyalovchi ta`sirlar muayan shaxslarga turlicha ta`sir kursatadi. Shu bois
tarbiyachi har bir tarbiyalanuvchining uziga xos shaxsiy xususiyatlarini hisobga
olib, ta`sir ko’rsatishning individual yo’llarini qidirib topishi lozim. Tarbiya-chi aksariyat xollarda pedagogning ongliligi, axloqiy sifatlarga egaligi,
odilligi, qat`iyatliligi va boshqalarni xususiyat bilishiga bog`liqdir.
Demak, tarbiya jarayonining qonuniyatlari quydagilardan iboratdir.
Tarbiya jarayonining qonuniyatlari
1. Tarbiyaning ijtimoiy muhitning ob`ektiv va sub`ektiv olimlarga bog`liqligi.
2. Tarbiyaning shaxs taraqikieti (rivojlanishi) bilan birligi uzaro aloqadorligi va
bog`liqligi
3. Faoliyat va sunosabat birligining shaqlda ijtimoiy ijobiy fazilatlarni
shaqlantirish negizi va asosiy manbai ekanligi
4. Tarbiyalanuvchilarning uzaro tarbiyaviy ta`siriga ega ekanliklari, ularning
uzro munosabatlari hamda faol faoliyatlari urtasidagi bog`lanish
Tarbiya tamoyillari deb yosh avlodni tarbiyalash maqsadidan kelib
chiqadigan va komil insonni tarbiyalashning mazmuni, metodlari va yo’nali-shiga qo’yiladigan eng muhim talabalarni belgilab beruvchi asosiy g`oya va
qoidalar yigindisiga aylanadi.
Tarbiya tamoyillari o’qituvchi, tarbiyalovchilarga yul-yuriq ko’rsatuvchi
qoidalar bo’lib, yosh avlodni tarbiyalash, barkamol insonni shakllantirish
vazifalariga muvofiq belgilanadi,shuningdek ular shaxs tarbiyai borasidagi
ilg`or ta`limotlar g`oyalriga hamda pedagogika fanida erishilgan yutuqlarga asos-lanadi.
Tarbiya tamoyillari tarbiya jarayoni qonuniyatlarini aks ettiradi.
Tarbiyaviy jarayonda ilg`or tamoyillarga amal qilinishi uning samarasini
ta`minlaydi.
Tarbiya tamoyillari quyidagilardan iborat.
-tarbiyaning maqsadga yo’naltirilganligi
-tarbiyada demokratik va insonparvarlik g`oyalar ustunligi
-tarbiyada milliy umumbashariyqadriyatlar ustunligi
-tarbiyada izchillik va tizimlilik
-tarbiyani ijtimoiy hayot bilan qo’shib olib borish
-tarbiyani mehnat bilan bog`lash
-tarbiyalanuvchi shaxsini xurmat qilish
-tarbiyada oquvchining esh va individual xususiyatlarini hisobga olish
-jamoa va jamoa erdamida tarbiyalash
-tarbiyada oquvchi xulqidagi ijobiy sifatlarga tayanib, salbiy tomonlarni
yuqotish. , tarbiyalangalik darajasiga. Tarbiya metodlarining qay
darajada urinli va samarali tanlan-gani hamda mohirona qullanilganligiga
bog`liq.Tarbiya metodlarini to’g`ri tanlash tarbiya vazifalarini ijobiy hal
qilishda,oquvchilarning o’z-o’zini tarbiyalash va faoliyatini rag`batlantirishda
Do'stlaringiz bilan baham: |
