Toshkent axborot-texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali Telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti

Usulni bajarish jarayoni
Rad etish daraxtining sxemasini ishlab chiqish quyidagi bosqichlarga ajratish mumkin:
- tahlil qilinishi kerak bo‘lgan hodisani aniqlash. Bu rad etish yoki rad etishlar ketmaketligi bo‘lishi mumkin. Rad etilish oqibatlari tahlil qilingandan so‘ng, rad etish daraxtiga oqibatlarni rad etish va intensivlikni pasaytirish qismini kiritish mumkin.
- oxirgi hodisaga olib keladigan sabablar va oqibatlarni rad etilishini aniqlash;
- aniqlangan raddiyalar va sabablarni tahlil qilish, aynan nimaga olib kelganligini aniqlash;
- keyingi tahlil amalga oshirilmaguncha quyi darajadagi tizimga o‘tish tizimni nomaqbul funksiyanallashtirilishi ketma-ket aniqlanaveriladi. Texnik tizimlarda – bu kompanentalarni rad etish darajasi bo‘lishi mumkin. Tahlil qilinuvchi tizimning yeng quyi darajasidagi hodisa va omillar asosiy hodisalar deyiladi;
- Asosiy hodisa ehtimolligini baholash(agar qo‘llanilsa) va oxirgi hodisa oqibatlarining ehtimolligini hisoblash. Miqdoriy baholashning ishonchliligini ta’minlash uchun har bir element uchun kirish ma’lumotlarining to‘liqligi va sifatitalab qilinadigan ishonchli natijalarni olish uchun yetarli ekanligini ko‘rsatish kerak. Aks holda, rad etish daraxti ehtimollikni tahlil qilish uchun yetarlicha ishonchli emas, ammo sabab-oqibat munosabatlarini o‘rganish uchun foydali bo‘lishi mumkin.
Miqdoriy bahoni aniqlashda rad etish daraxti Bul algebra yordamida soddalashtirilishi mumkin, bu esa takroriy raddiya turlarini hisobga olishga imkon beradi.
Ushbu usul oxirgi hodisa ehtimolligini hisoblashdan tashqari, oxirgi hodisaga olib keladigan minimal qism to‘plamini aniqlash va ularni oxirgi hodisaga ta’sirini hisoblashga imkon beradi.
Oddiy holatlardan tashqari, Ilova dasturlar paketi odatda diagramma tuzishda ishlatiladi. Bu rad etish daraxtining bir nechta takrorlangan hodisalar bo‘lgan joyda va minimal kesishuvlarni va vaziyatni hisoblash imkonini beradi. Dasturiy ta’minotdan foydalanish usulni to‘g‘ri va ketma-ket bajarilishini hamda tekshirish imkoniyatini kafolatlaydi.
Voqea belgilari
Voqealar belgilari asosiy va oraliq hodisalar uchun ishlatiladi. Rad etish daraxtida birlamchi hodisalar davom etmaydi. Oraliq hodisalar elementlarning chiqishida bo'ladi.
Voqea belgilari quyida ko'rsatilgan:

№	Mantiqiy element belgisi	Mantiqiy element nomi	Izoh
1		Asosiy voqea	Asosiy voqea - tizim komponenti yoki elementidagi nosozlik yoki xato
2		Tashqi hodisa	Tashqi hodisa - odatda kutiladi (o'z -o'zidan xato emas)
3		Rivojlanmagan voqea	Rivojlanmagan hodisa - bu etarli ma'lumotga ega bo'lmagan yoki ma'nosi bo'lmagan voqea
4		Tadbirga egalik qilish	Voqealarga egalik - mantiqiy elementlarni cheklaydigan yoki ta'sir qiladigan shartlar.
5		Oraliq hodisa	Voqea tavsifini kiritish uchun ko'proq joy ajratish uchun oraliq hodisani to'g'ridan -to'g'ri asosiy hodisaning tepasida ishlatish mumkin.