Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Farg’ona filiali

Affin tizimidagi Tsezar usulida matnlarni deshifrlash dasturi

Endi Affin tizimidagi Tsezar usulida shifrlangan matnlarni deshifrlash dasturi matnini keltiramiz. Dasturda lotin alfavitinini bosh harflaridan foydalanamiz. Xuddi shunday, qo`shimcha ravishda lotin alfavitining kichik harflarini kiritish ham mumkin. Bu erda kichik harflardan foydalanmaganligimiz uchun kichik harflarni ham bosh harflarga o`tkazdik. Agar shifrlangan matnda tinish belgilari va sonlar uchrasa, ular o`zgarishsiz qoldiriladi. Dasturda sonlar o`zaro bog’liq va tub ekanligi tekshirilmaydi. Chunki matnni shifrlash uchun kalit sonlar tekshirib, tanlab olingan bo`lishi kerak. Ularni yuqoridagi dastur yordamida tekshirib olinadi. Shifrlangan matnni deshifrlash uchun shifrlashda ishlatilgan kalit so`zlar ishlatilishi shart, aks holda deshifrlash natijasi noto`g’ri bo`ladi, ya`ni shifrlangan matn o`zgartirib yuboriladi. Dasturga shifrlangan matn qanday berilgan bo`lsa, shundayligicha kiritilishi lozim. Deshifrlangan matn bosh harflarda taqdim qilinadi.

Endi Affin tizimidagi Tsezar usulida matnlarni deshifrlash dasturi matnini keltiramiz:

{Affin kriptotizimi orqali shifrlash} uses crt;

Const d=25;

S:array[0..d] of char=('A','B','C','D','E','F','G','H','I','J','K',

'L','M','N','O','P','Q','R','S','T','U','V','W','X','Y','Z');

var

a,b:integer; strok,s2,dshifr:string[100]; s1:string[1];

kol,i:integer; id:byte;

j: integer;

{=== Matnni bosh harflar bilan yozish ======} function Boshharf(Matn: string): string;

var

i: integer; tmps:string; xarf:char;

begin tmps:='';

for i:=1 to length(Matn) do begin xarf:=chr(ord(Matn[i])); tmps:=tmps+upcase(xarf); end;

Boshharf:= tmps; end;

{======================Shifrlangan harfga mos alfavit harfi raqamini topish}

function Deshifr(n: byte):byte; var i,j:integer;

begin

for i:=0 to d do begin

j:=(a*i+b) mod(d+1);

if n=j then begin Deshifr:=i;break; end else Deshifr:=d+1;

end; end;

{======================Matn harfga mos alfavit harfi raqamini topish} function LotCharToInt(ch: string):byte;

var i:integer; begin

for i:=0 to d do

if ch=S[i] then begin LotCharToInt:=i;break; end else LotCharToInt:=d+1;

end;

{=======================Affin kriptotizimi orqali shifrlash======} BEGIN

CLRSCR;

write('Birinchi tub sonni kiriting ='); readln(a); write('Ikkinchi tub sonni kiriting ='); readln(b); write('Shifrlangan matnni kiriting='); readln(strok); TextColor(4);

writeln; writeln('DESHIFRLASH');writeln; writeln('Shifrlanadigan soz:');writeln; TextColor(1);

writeln(strok);writeln;

{strok suzidagi harflarni bosh harflarga almashtirish} dshifr:='';

s2:=Boshharf(strok); kol:=length(strok); for i:=1 to kol do begin s1:=copy(s2,i,1);

id:=LotCharToInt(s1); {harfning alfavitdagi ornini aniqlash} j:=Deshifr(id); {shifr raqamiga mos matn raqamini aniqlash} if j=d+1 then dshifr:=dshifr+s1

else dshifr:=dshifr+S[j]; end;

TextColor(4); writeln('Deshifrlangan soz:');writeln; TextColor(1);

writeln(dshifr);

{ readln;} end.

5.