Toshkent axborot texnologiyalar universiteti

 

 

 

 

 

 

 

 

Yorqinlik ajratish imkonini beradi va ikki yoki undan ortiq tasvirni, predmetlar 

rasmlarni muxim jixatlarini kengaytirib ko‟rsatish imkonini beradi.  

    

 

       

Silyit  bu  chiziq  va  dog‟lar  kombinattsiyasi  bo‟dib,  faqtgina  u  asosan  yorqin 

fonda qora dog‟ ko‟rinishida paydo bo‟ladi. 

 

 

 

 

 

 

 

Ritmda  kompazitsiya  bu  eng  ko‟p  tarqalgan  kompazitsiyalardan  biri 

hisoblanadi. Xatto statik kompazitsiyalarda har  ritmni – dog‟lar, rang, chiziq, xarakat 

ritmi kabi ritmlarni ko‟rishimiz mumkin. 

Kompazitsiyaning  ma‟lum  bir  qismiga  borganida  chiziqlar  yoki  boshqa 

ob‟ektlardan foydalanilgan xolda bir ob‟ektdan boshqa ob‟ektga o‟tish ya‟ni xarakat 

kompozitsion ususli deb ataladi. U bir muncha keng soxalarni har  olishi mumkin.  

Bir  ob‟ektdan  so‟ng  boshqasi  joylashgan  bo‟lsa  bunday  jarayon  ko‟p  rejali 

kompazitsiya  deyiladi.  Ayniqsa  video  roliklarda  kamera  fokusini  bir  ob‟ektdan 

boshqasiga o‟tkazganda unimli xisoblanadi. Web-dizaynda kam xollarda asosan shov-

saxifalarda qo‟llaniladi.  

Qaysi ko‟rinishdaga kompazitsiya unumli? 

Bu asosan qo‟yiladigan masalaga bog‟liq. Bir nechta dominatlik qiluvchi tasvir 

yoki  matnli  bloklar  qoidasi  asosida  plakat  yoki  reklama  asoisda  qurilgan  saxifalar 

qulay qo‟rinadi. Bunday joylashtirilgan vizual vosita foydalanuvchini diqqatini o‟ziga 

tortadi. O‟z o‟rnida tasvirni tarkibi qiziq bo‟lishi lozim. 

Savlovxa  har    foydalanuvchi  diqqatini  o‟ziga  tortishi  lozim.  Bundan  tashqari 

savlovxa tasvirdan ko‟ra muxim bo‟lishi lozim. Savlovxa shrifti xajmi katta bo‟lishi 

---

kerak. 

Agar 

savlovxa 

tasvirdan 

pastda 

joylashgan 

bo‟lsa, 

savlovxv 

foydalanuvchilarning o‟ng foiz diqqatini tortadi. 

Ko‟p foydalanuvchilar saxifalarni quyidagi tartibda qabul qilishadi:  

–rasmga qarashadi 

–savlovxani qarashadi 

–matni o‟qishadi. 

Agar  bu  elementlar  diqqatni  tortmasa  barcha  kompaziuiyaga  nisbatan  tassurot 

kamaydi.  Vizual  vositalar  (foto,  shriftlar,  lineykalar,  rang)  katta  yukni  o‟ziga  olar 

ekan demak u qiziqarli bo‟lishilozim. Ular xech bo‟lmaganda quyidagi masalalardan 

birini bajarishi lozim: 

–foydalanuvchi diqqatini o‟ziga qaratish; 

–saxifaning asosiy mazmunini aks etirish; 

–foydalanuvchi  guruxini  ajratish,  ularga  kerak  bo‟lmagan  ma‟lumotlarni 

o‟tkazib yuborish; 

–savlavxa orqali qiziqish uyg‟otish; 

–saxifa va uning tarkibi bo‟yicha yaxshi tasurot qoldirish; 

–ushbu  saytda  stil  usullaridan  foydalanish  yo‟li  bilan  barcha  saxifalarni 

uzluksizligini ta‟minlash. 

Ixtiyoriy  kompazitsiyada  elementlar  o‟rtasida  aniq  va  yopiq  aloqalar  bo‟ladi. 

Aniq  aloqalarga  avvalam  bor  umumiy  qaytarilish  ritmi,  siloyit,  dog‟,  yorqinlik–aks 

etrishining  absalyut  darajasidagi  elementldar  kiradi.    Yopiq  aloqadarga  kopazitson 

buyuumlarning  maskirovkalash,  ya‟ni  faqat  qiziqqanlar  uchun  aktiv  xolatda  aks 

etirishni olish mumkin. 

Kompazitsiya vositalari yordamida foydalanuvchi diqqatiga erishish mumkin.  

Jonli yozuvda aniqlangan diqqat soxalari – bu umumiy tasvir ramkasi. Saytda – 

bu odatda yoki aloxida saxifa, yoki bir nechta qadamlarga bo‟lingan (aloxida saxifa) 

umumiy  sayt  mavzusi.  Muxim  axborotni  albatta  takrorlash  kerak,  faqat  boshqa 

ko‟rinishda.  Aynan  shu  yerda  ikkilamchi  (yopiq)  kompazitsion  aloqalar  va  aylanma 

qo‟shiladi.  

Rangli  yoki  mantiqiy  aksient  diqqatni  aktivlashtrish  vositasi  bo‟lib  xizmat 

qiladi,  pauza  yoki  ikkilamchi  elemntlar  tormozlovchi  yoki  tinchlantiruvchi  diqqat 

vositasi xisoblanadi. 

Turli xil bosqichlarda to‟liq aks etirish jarayoni to‟liq aktiv yoki passiv bo‟lishi 

mumkin,  faqat  u  barchasi  teng  piklar  va  pauzalardan  iborat  bo‟ladi.  Juda  har    teng 

taqsimlangan  bunday  piklar  aks  etirish  jarayonida  bir  turga  olib  keladi. Eng  muximi 

barcha jarayonda asosiylarni belgilab ko‟rsatish kerak.