Toshkent axborot texnalogiyalari texnikumi

Toshkent axborot texnalogiyalari texnikumi

Aloqa linyasi diagrammalarini o’rganish

23-2 guruh
Baxtiyorov Samandar

Aloqa linyasi diagrammalarini o’rganish

Aloqa liniyasi (yoʻllari) – sig-nallarni uzatkichdan qabul qilgichga tarqatuvchi texnik qurilmalar va fizik muhitlar yigʻindisi. Aloqa kanalining tarkibiy qismi. Koʻp kanalli aloqa tizi-mida ixchamlashtiriladi va bir vaqtning oʻzida koʻp kanalga taalluqli boʻladi. Ba’zan, aloqa kanali tarkibiga bir necha Aloqa liniyasi ulanadi. Ma’lumotlarni uzatishda foydalaniladigan signallarning tarziga koʻra, elektr, tovush (akustik) va optik Aloqa liniyasi ga boʻlinadi. Mustahkam va sifatli aloqa oʻrnatish uchun simli Aloqa liniyasi quriladi. Harakatlanuvchi ob’ektlar, boshqa say-yoralar va kosmos bilan aloqa oʻrnatishda simsiz Aloqa liniyasi dan foydalaniladi. Aloqa – turli vositalar yorda-mida axborotlarni uzatish va kabul ki-lish; xalq xoʻjaligining pochta, tele-fon, telegraf, radio, televideniye va boshqa orqali axborotlarni uzatish va qabul kilishni (pochta orqali buyumlar yubo-rishni ham) ta’minlaydigan tarmogʻi. A. jamiyatning ishlab chiqarish-xoʻjalik faoliya-tida, davlat, qurolli kuchlar va jami transport turlarini boshqarishda, shuningdek aholining madaniy-mai-shiy ehtiyojlarini qondirishda muhim ahamiyatga ega.Qadimda xabarlar bir manziddan ikkinchisiga choparlar, kabutarlar yor-damida yetkazilgan, ularni uzatishda shartli signallar – gulxanlar, chiroqlar, har xil ovoz chiqaruvchi asbo-blar qoʻllanilgan. Keyinchalik xabarlar yozma holda joʻnatiladigan boʻldi, natijada pochta aloqasi paydo boʻldi. Sanoat va savdo taraqqiyotining jadal sur’atlari axborotlarni tez yetkazishga imkoniyat yaratadigan yangi A. usullariga katta ehtiyojni yuzaga keltirdi. 18-asr oxirida optik A. paydo boʻldi, 19-asrda axborotlarni sim orqali katta tezlikda uzatishning elektr usullari kashf etildi.


1832-yilda P. L. Shilling elektr telegrafii yaratdi. 1837-yilda S. Morze elektromagnit telegraf apparatini (qarang Telegraf ayaoqasi), 1876-yilda A. G. Bell telefonii (qarang Telefon aloqasi) kashf etdi. A. taraqqiyotida navbatdagi eng muhim boskich – A. S. Popov tomonidan Simeiz aloqa – radioaloqaning yaratilishi boʻldi. Shundan soʻng A. vo-sitalarining texnika taraqkiyoti tez sur’atlarda bordi, axborotlarni ishon-chli va tez uzatishi, quvvati va liniyalari soni jihatidan katta ustunlikka ega boʻlgan yangi tizimlar paydo boʻldi va keng qoʻllanila boshladi. 20-asrning 60 – 70-yillarida A. vositalarining kosmik (Yerning sun’iy yoʻldoshlari orqali) tizimlari yaratildi (qarang Kosmik aloqa). Qoʻllaniladigan texnika vositalari xa-rakteriga koʻra A. pochta A.si va elektr A.siga boʻlinadi (qarang Elektr aloqa).Hozirgi davrda A. barcha mamlakatlarda iqtisodiyotning eng muhim tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Ak-sariyat rivojlangan mamlakatlarda A.ni rivojlantirish ishlariga yetarli hajmda mablagʻlar sarflanadi.
20-asrning 90-yillarida Oʻzbekistonda rivojlangan A. korxonalari aholiga hamda xalq xoʻjaligiga pochta, tele-graf hamda mahalliy, shaharlararo, xalqaro telefon A. xizmati koʻrsatadi, shuningdek respublikada radioaloqa, radioeshittirish va televideniyeni texnika vositalari bilan ta’minlaydi. Respublikaning A. majmuasi pochta, matbuottarqatish, uyali (radiotelefon) A. elektr A. kosmik yoʻldoshlar orqali A. turlarini qamraydi. Oʻzbekiston Respublikasida idora-viy ichki A. tarmoqlari (ayrim vazirliklar, tashkilotlar hamda shaxta, zavod, xoʻjaliklarning bevosita oʻziga qarashli A. vositalari) ham mavjud.Oʻzbekiston mustaqillikka erishga-nidan keyin bozor iqtisodiyotiga oʻtish jarayonida milliy telekommunika-siya tarmogʻini rivojlantirish va uni mustaqil boshqarish muhim vazifaga aylandi.







1992-yil 13-yanvarda Oʻzbekiston Respublikasining "Aloqa toʻgʻrisida" qonuni qabul qilindi. Pochta A.si, axbo-rot tizimlari va telekommunikatsiyalar sohasida boshqaruvni yanada takommil-363lashtirish maqsadlarida 1997-yil 23-iyunda respublika Aloqa vazirligi Pochta va telekommunikatsiyalar Agentligiga ay-lantirildi. Agentlik tarkibida A.ning ishlab chiqarish-xoʻjalik, texnologik masalalari bilan shugʻullanadigan "Mahalliy tele-kom", "Xalqaro telekom" aksiyadorlik kompaniyalari hamda "Oʻzbekiston po-chtasi" davlat-aksiyadorlik kompaniyasi tashkil etildi.A. korxonalari uchun muhandislar 5 ixtisoslik boʻyicha Toshkent elektrotex-nika aloqa instituti (1955) va uning Termiz filiali (1991)da, texniklar Toshkent aloqa kolleji (1991; 1930 – 40 yillarda Oʻrta Osiyo aloqa texnikumi: 1940 – 91 yillarda Toshkent aloqa politexniku-mi), Nukus politexnikumining aloqa boʻlimida tayyorlanadi.1992-yili Oʻzbekiston Xalqaro elektr-aloqa ittifoqiga a’zo boʻlib kirdi. Bu esa Oʻzbekistonning telekommunikatsiya sohasida xalqaro hamkorlik qilishi uchun keng yoʻl ochdi. Oʻzbekistonda A. tarmogʻini jahon andozalariga javob be-radigan darajaga koʻtarish uchun Xalqaro elektr aloqa ittifoqi muntazam koʻmak berib kelmoqda. 1992–2000-yillarda AQSH, Yaponiya, Germaniya, Indoneziya, Italiya, Malayziya, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya, Turkiya, Xitoy mamlakatlarida-gi yetakchi firmalar bilan Oʻzbekistonda elektr A. tarmoqlarini rivojlantirish boʻyicha xalqaro hamkorlik yaxshi samara berdi.Tohir Rahimov.