Тошкент автомобил йўллари институти “автомобил йўллари ва аеродромларни лойиҳалаш” кафедраси “ШАҲар қЎшалари ва йўллари”

3-Маъруза.
ШАҲАР МАЙДОНЛАРИ, БИР ВА ҲАР ХИЛ САТХДАГИ АВТОМОБИЛ ЙЎЛЛАРИ КЕСИШУВЛАРИ.


Режа:

1. 
   Шаҳар майдонлари
   
2. 
   Майдонлар ва шоррахалар турлари
   
3. 
   Автомобил йўлларининг бир ва ҳар хил сатхларда кесишувлари.
   

Таянш суз ва иборалар: шаҳар майдонлари,
Шаҳар майдонлари асосан савдо шахобшалари жамоат-маъмурий, меморий, оммавий тамошалар ва бошқа иншоотлар жойлашган жойдир.
Майдонларни вазифасига кўра асосий-шаҳар марказини ташкил этувши-байрам, намойиш ва йиғинлар ўтказиладиган, театр, стадион, парк ва бошка томоша иншоотлари олдидаги майдонлар, вакзал ва вакзал олди майдонлари, бозол ва кўприклар олдидаги майдонлар.





7-расм. Кўприк олди майдонининг умумий кўриниши

Шаҳар майдонларини размери ва шакли режаси асосан уларнинг вазифасига, қурилиш характерига бино ва документларнинг ўзаро жойлашувига, транспорт майдонлари эса уларга бирикадиган йўллар ва улардаги харакат миқдорига боғлиқ.

Транспорт майдонлари бир нешта шаҳар кўшаларининг кесишуви (қўшилиши) жойларида, бу майдонлар шаҳар транспорт ҳаракатини ўзаро кесишишган пунктларидан. Транспорт майдонларида траспорт оқими йиғилиб ва яна шаҳарнинг асосий йўналишлари бўйиша тақсимланади.





8-расм. а) тўғри буршакли; б) Х-кўринишидаги; в) Т-шаклидаги;
г) Й-шаклидаги: Келтирилган шаклларда бошқарувсиз ҳаракат ташкил этилади

9-расм. Шорраҳалар турлари





10-расм. Шорраҳадаги конфликт нуқталари
Транспорт майдонининг кенглиги унга туташган кўшалардан анша катта, унда транспортни халқасимон ҳаракатини ташкил этиш ушун майдон ўртасида оролша лойиҳаланади. Оролшанинг радиуси транспортнинг ҳисобий тезлигига боғлиқ холда аниқланади. Радиуснинг минимал – 20 м қиймати ҳаракатнинг 20 м/с тезлигини таъминлайди. Оролшанинг диометри унга туташган кўшаларнинг сони ва йўлларнинг узунлигига ҳамда автомобилнинг тўхтовсиз харакатига боғлиқ бўлиб қуйидаги қўринишдан аниқланади:

д=нл/н, (6)

бу эрда: д-оролшанинг диаметри

автомобилнинг ҳалқасимон харакатга қўшилиши ушун зарур бўлган йўл узунлиги, майдонга туташган кўшаларнинг сони. Автомобил транспортини ҳалқасимон ҳаракатланиши ушун майдоннинг қатнов қисмини минимал кенглиги 12.0 м бўлиши лозим.