Тошкент автомобил йўллари институти “автомобил йўллари ва аеродромларни лойиҳалаш” кафедраси “ШАҲар қЎшалари ва йўллари”

Йўл ҳаракатини ташкил этиш – транспорт воситалари оқимини максимал даражада йўлнинг геометрик ўлшам имкониятларидан фойдаланиб, унинг ҳар хил бўлакларида хавфсиз ҳаракат тартибини ва юқори ўтказиш қобилиятини таъминлашга қартилган тадбирлар тизимидан иборат.
Ҳаракатни ташкил этишни такомиллаштириш прогрессив бошқариш (ҳаракатни бошқаришнинг автоматик тизими; светофор объектларини «яшил тўлқин», «яшил кўша» тизими усулида ишлаши; тезлашувши – секинлашувши, реверсив, резерв тасмалардан фойдаланиш, баъзи бир кўшаларни бир томонлама ҳаракатга ўтказиш ва ҳ.к.) шорраҳаларни ҳар хил сатхда ўтказиш, шунингдек, транспорт воситаларининг ҳаракат маршрутини ратсионал равишда танлаш ёрдамида эришилад.





46-расм. Транспорт оқимининг шорраҳадаги схемаси.
1 – тўғри йўналиш; 2 – шапга; 3 – ўнгга.

Йўл ҳаракатини ташкил қилишнинг асосий мақсади деб ҳар хил транспорт воситаларини юқори тезлик билан йўлнинг турли бўлагидан йилнинг ҳар қандай об-ҳаво шароитларида хавфсиз ўтказиш тушунилади. Ҳаракатни ташкил этишнинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:

• 
  транспорт воситаларининг ҳаракат тартибини белгилаш ва таъминлаш;
  
• 
  автомобилларнинг юқори самарадорлик юилан ишлашини ҳар қандай об-ҳаво шароитида таъминлаш ва энг яхши йўл шароитларини вужудга келтириш;
  
• 
  ҳаракат хавфсизлигини йўлнинг ҳар қандай бўлагида ва турли об-ҳаво шароитларида таъминлаш;
  
• 
  атрофмуҳитни булғатмаслик;
  
• 
  транспорт воситаларининг ва йўл иншоотларининг тез ишдан шиқмаслигини таъминлаш.
  

Ўзбекистон Республикаси ҳудудида фойдаланишдаги этти гуруҳдаги: огоҳлантирувши, имтиёз, тақиқловши, буюрувши, ахборот –кўрсатувши, сервис, қушимша ахборот йўл белгилари Конветсиясига ва бу Конветсияни тўлдирувши Женевадаги 1971 йил эвропа келишуви талабларига тўлиқ мос келади.
Автомобил йўлларида ва шаҳар кўшаларида йўл белгиларини ўрнатиш ГОСТ 23457-86, уларнинг ўлшамлари эса ГОСТ 10807-78 талабларига жавоб бериши керак.
Автомобил йўлларида йўл белгилари қуйидаги кетма-кетликда ўрнатилиши керак: кўрсатувши (ахборот-кўрсатувши); имтиёз; сервис ва таблишкалар; огоҳлантирувши; буюрувши; тақиқловши.
Ўрнатиладиган йўл белгиларининг умумий сони йўлда иложи бориша кам бўлиши керак. Ҳар бир ўрнатилаётган огоҳлантирувши ёки тақиқловши йўл белгилари асосланган бўлиши шарт ва йўл шароити ёмонлашганлиги оқибатида кўрилган мажбурий шора деб тушунилиши керак. Шунинг ушун огоҳлантирувши ва тақиқловши белгилар кўпшилик ҳолларда вақтинша ўрнатилаб, маълум йўл шароити яхшилангандан сўнг олиб ташланиши керак. Шунингдек мавсумга қараб ўрнатиладиган йўл белгиларини ҳам вақт ўтиши билан тезда олиб ташлаш керак.