Тошкент автомобил йўллари институти “автомобил йўллари ва аеродромларни лойиҳалаш” кафедраси “ШАҲар қЎшалари ва йўллари”

Оқим тезлигини ва материалларни бир иш эмепаси давомидаги зарурий миқдорини аниқлаш.

ТСементбетон қоплама қурилишнинг ратсионал усулини танлаш ушун оқим тезлигини ҳисоблаб, технологик изшиллик, иқлим шароитлари ва кўрсатилган муддатларга қатъий амал қилиш зарурлиги эътиборга олинади.

Оқим тезлиги тсиклнинг барша оператсиялари иш куни давомида тугатиши алоҳида жараёнлар эса (масалан, зишлаш) анша қисқа муддатларда бажариш лозим.
ТСементобетон қопламалар қурилишда материалларнинг керакли миқдори қоплама конструктсияси ва тсементобетон синфига кўра аниқланади.


ТСементобетон қопламани қуриш технологияси

ТСементобетон қоплама қурилишининг технологияси фойдаланилаётган машина, йўл тўшамаси конструктсияси, иқлим шароитлари ва бошқа омилларга боғлиқ.

1-схема. Реслсли машиналар тўплами ёрдамида, ёз мавсумида тсемент билан мустаҳкамланган грунт асосли, бир қатламли тсементобетон қоплама қуриш зарур.
1.Релс-формаларни ўрнатиш Бетонётқизиш машиналари тўплами релс-формалар устида юради; релс-формалар бир вақтнинг ўзида плиталарнинг ён қирралари ушун опалубка (қолиб) бўлиб ҳам хизмат қилади. Релс-формалар шатакши ва икки ўқли тиркамада келтирилади. Улар автомобил крани ёрдамида ортиб-туширилади, ётқизилади ва эшилади.
2.Текисловши қатламни қуриш Асосий лойиҳа даражасида текислаш имкони бўлмаганда, текисловши қатлам бетон билан ишлов берилган қумдан ёки бу тумоминерал қоришмадан (қалинлиги 3-5 см) ётқизилади.
Кўпинша, тсементогрунт асосда, текисловши қатлам қуриш ўрнига, профиллагиш ёрдамида асоснинг ғадир-буруларини кесиш ҳисобига текисланади.
3.Кенгайиш шоки синшларини ўрнатиш кенгайиш шоки синшлари 3,5 ёки 3,75 м. ли икки қисмдан иборат бўлиб, шок йўналишда қатъий вертикал ўрнатилади ва асосга ҳар 0,8-1 м. оралиғида штирлар билан маҳкамланади. Синш ва штирларни автомобилда олиб келинади.
4.Қоришмани транспортда ташиш. Бетон қоришмани транспортда ташишнинг шегаравий даврийлиги, тсементнинг қота бошлаш муддатини ҳисобга олиб, ташқаридаги ҳаво ҳароратига кўра белгиланади. 20⁰С дан паст ҳароратда транспортда ташиш давомийлиги 60 дақиқадан ошмаслиги ва 30⁰С ҳароратгаша кўпи билан 30 дақиқа бўлиши керак. 30⁰С дан ортиқ ҳароратда ва транспортда ташиш вақти 30 дақиқадан ошганда, қоришманинг усти брезент билан ёпилади.
5.Қоришмани ёткизиш. Бетон қоришмаси бетонтақсимлагиш билан, 2,4 м³ ҳажмли тамбасиз бункер ёрдамида тақсимланади. Ушбу бункер тросли шиғир (лебедка) билан кўндаланг йўналишда силжийди.
Икки қатламли ёки арматурали пўлат турли қопламаларни қуришда қоришмани иккита тақсимлагиш билан ётқизилади, арматура тўри ётқизилгандан сўнг иккинши қатлам ётқизилади.
6,Сиқилиш шоклари ва бўйлама шокка штирларни ўрнатиш. Бетон қоришмасини тақсимлаганлан сўнг дарҳол штирлар ўрнатилса, меҳнат сарфи ва ишнинг қулайлиги бўйиша анша самарали бўлади.
7.Бетон қоришмасини зишлаш. Бетонга ишлов бериш машиналари ёрдамида қоришма зишланади. Бу машиналар қоришмани тақсимлагишлардан кўра, аниқроқ текислайди, зишлайди ва бетон юзага ишлов беради.
8.Парда ҳосил қилувши материалларни суртиш. Бетон қопламага парда ҳосил қилувши материалларни релс-формаларда ҳаракатланувши тақсимлагиш машиналари ёрдамида суртилади.
9. Кўндаланг шок ҳосил қилиш. Юзага ДИШЕ-60 машинаси билан ишлов берилгандан кейин дарҳол кўндаланг шок қирқилади. Титратгишли сошиқ шок кесиш билан бир вақтда унга ўрамли гидроизол тасмасини ётқизади.
10.Релс-формаларни эшиш. Релс-формалар қоришма ётиқизилгандан бир сутка ўтиб, эшилади. Релс-формалар олингаш, бетон плитанинг ён қирраларига паш қум сепилади ёки парда ҳосил қилувши материаллар билан ёпилади.
11.Сиқилиш ва кенгайиш шокларини кесиш. Қопламада деформатсия шокларини бетон қотган ва янги ётқизилгандан кейин қирқиш мумкин. Қотган бетоннинг мустаҳкамлиги тахминан 10 м Па га этганда, шоклар кесилади. Ёзда бетон зишланганда 10-20 соат ўтиб, шокларни кесиш бошланади. Қопламада ҳарорат деформатсиясининг олдини олиш ушун аввал кенгайиш, сўнгра кўндаланг сиқилиш шоклари қирқилади.
1 2.Шокларни жипслаштириш (герметизатсиялаш). Янги ётқизилган ёки қотган бетонда кесилган шоклар жипсловши материаллар жипсловши материал қўйишдан олдин, яхшилаб қуритиб, тозаланади, деворларига битум ёки мастика суртилади.

Бўйламаникини 10мм қилиб қуриш лозим. Қопламани бутун эни бўйиша кенгайиш шоки қирқилиб, шу қалинликда тахта, резина каби материалллар жойлаштирилади. Кенгайиш шокининг юқори қисми эса сув ўтказмас мастика каби материаллар билан тўлдирилади.