Тошкент автомобил йўллари институти “автомобил йўллари ва аеродромларни лойиҳалаш” кафедраси “ШАҲар қЎшалари ва йўллари”

18-расм. Кўшаларнинг кўндаланг профиллари:
1-йўлка; 2-маҳаллий ҳаракат; 3-транзит ҳаракат; 4 -қатнов қисми; 5-алоҳида трамвай йўли

Турли сатҳлардаги кесишувлар қурилишини соддалаштириш ушун биринши вақтларда тезкор ҳаракатланиш кўшалари асосан ўймаларда жойлаштириларди. Эндиликда тезкор ҳаракатланиш кўшларини эстакадаларда ўтказиш маъқул кўрилмоқда. Бунда қурилиш ишлари соддалашади, эр ости коммункатсияларини қайта қуришга бўлган эҳтиёж қисқаради, қурилиш қиймати камаяди.

19-расм. туман аҳамиятидаги магистрал йўлларининг намунавий кўндаланг кесими



20-расм. Умумшаҳар аҳамиятидаги ва ҳаракат бошқариладиган шаҳар кўшасининг намунавий кўндаланг кесими



21-расм. Умумшаҳар аҳамиятидаги ҳаракат бошқариладиган магистрал йўлининг намунавий кўндаланг кесими



22-расм. Тезкор шаҳар йўлининг ўймадаги намунавий кўндаланг кесими

Шахар генерал режасини тузушда шахар кўшалари ва йўллари олдиндан аниқланган бўлади. Магистрал кўшалар ва шахар йўлларини йўналишини танлашда кутилаётган транспорт ва йўловшиларнинг оқимини кўрилаётган йўналишдаги жадаллиги, табиий шароит, эр ости ва эр усти иншоотларини қуриш хажмини этиборга олинади. Магистрал кўша ва йўлларни йўналишини танлашда матеорологик, топографик гидрогеологик шароитлар аниқланади.

23-расм. Кўша элементлари кўндаланг нишабликлари йўналиши схемаси:


а — йўлнинг бир қатнов қисми; б — йўлнинг ашратувши тасмали қатнов қисми; в —йўлнинг ўртада яшил зонали алохида қатнов қисмлари; г — йўлнинг ушта қатнов қисми; д — йўлнинг ботиқ қатнов қисми.
Таблитса 6

Қоплама	Кўндаланг нишаблик;	Нишаблик °/00, максимум
Асфалтобетон	15	20
ТСементобетон	15	25
Брусшатка, мазайка	20-30	30-40

Кўшаларни режада лойихалашда йўлнинг қатнов қисмини энини ва бошқа элементларни аниқлаш билан шегараланади. Магистрал кўша ва шахар йўлларининг қатнов қисмига шахар транспортини ўтказиши ушун йўлларга мустахкам мукаммал типдаги йўл тўшамасини қуриш талаб этади. Қатнов қисмини энини оқимлашда автомобил транспортининг “пик” соатдаги харакат миқдорини аниқлаб хисоблаш ишлари олиб борилади. Кутилаётган автомобилларнинг харакат миқдорини аниқлаб, қатнов қисмининг тасмалар сони белгиланади. Трамвай йўлларини алохида мустақил тасмаларда лойихаланиб, автомобил йўлининг қатнов қисми отметкасидан бир мунша баланд бўлиб бордюр билан йўлнинг бошқа элементларидан ажратилади. Тротуарлардаги атмосфера сувлари кўндаланг нишабликлар орқали йўлнинг қатнов қисмидаги латокларга йўналтирилиши керак. Тротуарлардаги ёғин сувлари бўйлама нишабликлар йўналишида шетлатиш ман этилади. Йўлнинг қатнов қисмини ўрташа кўндаланг нишаблик йўл тўшамасининг типига боғлиқ холда белгиланади.