Toshkent arxitektura qurilish

3.3- rasm. Joyning relefi:
Tep – tepa; B – soy; Ch – cho‘qqi; J – jar yoki chuqurlik; D – egar, bel; tub – soy tubi.

4. 
   –rasm. Kichik joydagi relefning gorizontallar bilan tasvirlanishi:
   

1. 
   qiya yuza; b) bo‘rtib chiqqan joy; v) uzilgan relef; g) botiq joy; d) soy; e) suvayirg‘ich.
   

3. Vertikal rejalashtirishning vazifalari

Muhandislik tayyorgarligining talablari, relefning vertikal rejasi loyihasi asosida ta‘minlanadi. Muhandislik tayyorgarligiga qo‗yilgan talablarda asosan relefni qulay va unumli surishni ta‘minlash kerak. Vertikal reja materiallari barcha loyiha ishlarining asosi sifatida qabul qilinadi.

Vertikal rejalashtirish ikki bosqichda amalga oshiriladi:

1. 
   bosqich. Relefni qulay shaklga keltirish uchun uni o‗zgartirish yoki saqlash hisobidan muhandislik tayyorgarligi amalga oshiriladi.
   
2. 
   bosqich. Binolar, inshootlar, ko‗cha va yo‗llar balandlik sathi bo‗yicha loyihada ko‗rsatiladi.
   

Vertikal rejalashtirishning asosiy vazifasi quyidagilardan iborat [5]:

• 
  qor-yomg‗ir suvlarini ochiq usulda oqizishni tashkillashtirish yoki yer osti quvuriga tushishini ta‘minlash;
  
• 
  daraxtzor va maysazorlarning sug‗orilishi ta‘minlash;
  
• 
  transport vositalari va piyodalarni qulay hamda xavfsiz harakat qilishini ta‘minlovchi ko‗ndalang va bo‗ylama nishabliklarni ta‘minlash;
  
• 
  relefni uy-joy qurish talabiga mos ravishda o‗zgartirish va moslashtirish (yer sathini tekislash);
  
• 
  yer osti quvurlari va jihozlarini yotqizish, unga mos tabiiy nishablikni hosil qilish;
  
• 
  xususiy yechim – bino va inshootlarning chiroyli me‘moriy ko‗rinishlarini ochadigan qilib landshaftini saqlab qolish.
  

Vertikal reja loyihasi 1:5000 – 1:10000 masshtabda tayyorlanadi. To‗kis ishlangan rejalarda (TIR) vertikal rejalashtirishning shakli, yo‗llari va ko‗chalarning o‗qi hamda loyiha chizig‗ining singan joylari bo‗yicha belgilanadi. Unda masshtab 1:1000, 1:2000 qilib tanlanadi.
Qurilish loyihasida (QL) masshtab 1:500; 1:1000 qilib tanlanadi va bunda vertikal rejalashtirishga doir masalalar atroflicha ko‗rsatiladi.
Topografik rejada gorizontallarning maqsadga muvofiq kesishuvi (balandligi) 2.2-jadvalda berilgan.
2.2-jadval