Toshkent arxitektura qurilish

Gidravlik gradient. U – oqimning sathi egri chiziqli uzunligi bo‗yicha o‗zgaradi. Masofa qancha kichik bo‗lsa, o‗lchangan gradient qiymati, uning haqiqiy qiymatiga yoki boshqa holdagi tik kesim yuzasidagi oqimga yaqin bo‗ladi.
Gidravlik gradient qiymatini aniqlash uchun ma‘lum kesim oqim yuzasida joylashgan nuqtaga o‗rinma qilib o‗tkaziladi. Gidravlik gradient abtsissa o‗qiga va o‗rinma hosil qilgan tangens burchagiga teng bo‗ladi. Koordinataning X va U nuqtasidagi tangens burchagi X va U dan olingan birinchi hosilaga teng bo‗ladi. X
– o‗qi bo‗yicha masofaning uzayishi bilan U – ning qiymati kamayadi va hosila manfiy qiymatga ega bo‗ladi:

Y = - ^dY

dX

(4.10)

(4.10) - formula Darsi qonuni asosida, quyidagi ko‗rinishga ega bo‗ladi:

yoki
qdX = -KYdY
(4.11)

formulani integrallasak, u quyidagi ko‗rinishga ega bo‗ladi:


_Y 2

q_x = -K
₂ + C
(4.12)

X – ning 0 dan e gacha o‗zgarishida U ning qiymati ham h₁ dan h₂ gacha o‗zgaradi. Olingan so‗nggi qiymatlarni yuqoridagi (4.12) formulaga qo‗yib, ulardan birini hisoblab, Darsi formulasiga olib kelinadi:
K (h ² - h ² )

_{q =} 1 2
2𝑙
(4.13)

Ushbu ko‗rinish har qanday kesimdagi suvning oqim qalinligini hisoblash imkonini beradi va ^𝑙 masofada joylashgan depression egri chiziqdagi suvning qalinligini xohlagan nuqtadan topish imkonini beradi:

h₁ =
+ h²
(4.14)

2
Suv o‗tkazmaydigan qatlam yotiq holatda bo‗lganligi sababli uning oqimi bosimsiz deb qabul qilinadi.

Shunda sizot suvlar oqimi sarfining umumiy ko‗rinishi (debiti) ma‘lum bir vaqt ichida 1m enlilikdagi oqim kesimiga to‗g‗ri kelishi quyidagi formula orqali ifodalanadi:

q  Vh_urt
m³/sut 1m uzunlikda. (4.15)

V va h_urt qiymatlarni formulaga qo‗yish bilan quyidagiga ega bo‗lamiz:

q  Vjh

• 
  1  K
  

h₁ - h_{2 } h₁ - h₂
^{ K (h}2 ^{- h}2 ⁾ m³/sut (4.16)

urt

1m uzunlikda.

𝑙 𝑙

_2𝑙 1 2

Drenajning uzunligi bo‗yicha uning debiti quyidagicha aniqlanadi
Q = q • b

m³/sut (4.13-rasm). Quyidagi formula asosida depressiya egri chizig‗ini ko‗ramiz:


^{Y =} m. (4.17)
Suv o‗tkazmaydigan qatlamning qiya holda q – qiymatini hisoblash formulasi:

_{q =} K (H₁ - H ₂ ) • (h₁ + h₂ )
2𝑙
. (4.18)

Kesimdagi ko‗p jinsli qiymatlarning shimilish koeffitsienti quyidagi formula orqali aniqlanadi:

_{K =} K₁m₁ + K₂ m₂ + K₃ m₃ + ... + K_nm_n
; (4.19)