Toshkent arxitektura qurilish

4.12-rasm. Drenajlar shakli:
a) – asosiy; b) – qirg‘oq bo‘ylab; v) –ikki tarmoqli tizim bo‘lib, asosiy va qirg‘oq bo‘ylab drenajlari birlashgan; g) - halqasimon; d) – uzluksiz faoliyat ko‘rsatuvchi;
1 – muhofazalangan hududda; 2 – drenaj yo‘lagi; 3 – yer osti suvining harakatlanish yo‘li; 4 – drenaj yo‘lagi bo‘ylab qiyalik.

3. Drenajlarning gidrogeologik hisobi

Quvurda suv oqimi laminar va turbulent holatda harakat qiladi. Laminar harakatda suvning oqim holati o‗zgarmaydi. Turbulent holatda esa suv oqimining tezligi, yo‗nalishi va miqdorlari o‗zgarib turadi.
Suv oqimining laminar harakati g‗ovakli zamin jinslari muhitida bo‗ladi. Laminar harakat zaminga suv shimilishi (filtratsiyasi)ning Darsi qonuniga bo‗ysunadi:

Q = WKj
(4.4)

bu yerda Q – suv sarfi, m³/sut; W – suvli qatlamining ko‗ndalang kesim yuzasi, m²; K – suv shimilishi koeffitsienti, m/sut; j – gidravlik gradient (oqimning gidravlik nishabligi).
Bosimning gidravlik gradienti yoki gidravlik nishablik bir xil qiymatlarda bo‗lib, bosimsiz bo‗lgan sizot suvlari sathi qiyaligini belgilaydi (4.13 - rasm).



4.13-rasm. Bir tarmoqli drenaj tizimining hisobiy shakli:

1. 
   – kommunal sharoit; b) – gorizontal mukammal drenaj; v) – xuddi shunday, mukammallashmagan; g) – tik holatdagi bir tarmoqli; 1 – oqayotgan suv sathi;
   

2 – xuddi shunday, yuqori sath; 3 – gruntdagi kommunal suv sathi; 4 – xuddi shunday, pasaytirilgan; 5 – suv o‘tkazmaydigan qatlam.

_{j =} h₁ - h₂