Toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 
 

---

274 
GLOSSARIY 
O‘zbek 
Rus 
Ingliz 
Lug‘aviy ma’nosi 
Aniq bo‘laklar 
Норма 
Normals 
Bino konstruksiyalarining yoki 
ayrim jihozlarning aniq ravshda 
qabul qilingan bo‘laklari. 
Arxitektura 
Архитектура 
Architecture 
Yuksak 
saviyadagi 
qurilish 
san’ati. 
Qurilishda 
qurilish 
qurilmalari, bino va inshootlar 
shakllarining 
kompozitsiyasi, 
funksiyasi 
xamda 
hajmlar 
uyg‘unligining badiiy yaxlitligiga 
эrishish. Jamiyatning mafkuraviy 
g‘oyalari, moddiy madaniyati, 
badiiy-эstetik 
qarashlari 
va 
bunyodkorlik san’atini o‘zida 
yaxlit 
tarzda 
mujassamlashtira 
olgan inson ijodining me’moriy 
asari. 
Assimmetriya
Ассимметрия 
Asymmetry 
Kompozitsiyada hajmiy fazoviy 
эlementlarning 
simmetrik 
ko‘rinishga эga bo‘lmagan xildagi 
joylashuvi va o‘zaro tarkibi. 
Arxitekto-nika 
Архитектоника Architecto-
nics’ 
ordonnance 
Qurilish 
formalari 
tizimi 
va 
materiallari 
bilan 
bino 
va 
inshootlar 
kompozitsiyasi 
va 
funsiyasi orasidagi munosabatda 
yuksak 
badiiy 
me’moriy 
uyg‘unlikka эrishish san’ati. 
Arxitektu-raviy 
grafika 
Архитектурное 
графика 
Architectural 
graphics 
Me’moriy g‘oya va takliflarni 
эskiz, chizmalar va loyihalar 
ko‘rinishida ifodalash uslublari
qo‘llaniladigan grafik tasvirlar 
majmuasi. 
Arxitekturaviy 
grafikaning 
chizili, 
bo‘yoqli, 
uyg‘unlashgan 
aralash 
va 
kompyuter uslublari mavjud. 

---

275 
Arxitektu-raviy 
ansambl 
Архитектурное 
ансамбл 
The 
architectural 
эnsemble 
Muayyan g‘oyaviy-badiiy reja, 
geometrik va fazoviy uyg‘un 
yaxlit kompozitsiyada yaratilgan 
me’moriy majmua. Kompozitsion 
va funksional xolatlarda o‘zaro 
munosib bog‘langan bino va 
inshootlar, o‘simliklar va boshqa 
landshaft эlementlarining yaxlit 
bir uyg‘unlashtirilgan me’moriy 
omuxtasi.
Arxitektu-raviy 
dinamika 
Архитектурная 
динамика 
Architectural 
dynamics 
(changes) 
Me’moriy 
hajm 
o‘lchamlari 
doirasida massa va ichki fazoviy 
muxitning keskin o‘sib borishi va 
hajmning 
biron-bir 
yo‘nalish 
bo‘yicha 
kompozitsion 
rivojlanishini, vizual jo‘shqinlik 
va xarakatchanlikni ta’minlovchi 
me’moriy yechim. 
Arxitektu-raviy 
kompozitsiya 
Архитектурная 
композитсия 
Architectural 
composition 
Bino, inshoot va me’moriy 
ansambllarning 
vazifasiga, 
g‘oyaviy - badiiy mazmuni va 
qurilmaviy hususiyatlariga ko‘ra 
yaratilishi, 
ulardagi 
alohida 
me’moriy qism va эlementlarning 
mutanosibligi;
Arxitektu-raviy 
masshtab 
Архитектурный 
масштаб 
Architectural 
scale 
Bino va inshootlar hajmining 
atrof-muhitga 
va 
inson 
parametrlariga 
mutanosiblik 
darajasi, me’moriy kompozitsiya 
yoki 
hajmning 
qismlarga 
bo‘linganlik yoki bo‘linmaganlik 
darajasi, holati. 
Arxitektu-raviy 
ritm 
Архитектурный 
ритм 
Architectural 
rhythm 
Me’moriy 
ob’yektlardagi 
takrorlanuvchi qismlar, эlementlar 
va shakllarning bir-biriga mos 
kelishligi, takrorlanish tartibi va 
takti, 
ularning 
nazokati 
va 
maromi. 

---

276 
Arxitektu-raviy 
obraz 
Архитектурный 
образ 
The 
architectural 
image 
Binolarning 
funksiyasi 
va 
mazmuniga 
mos 
ravishda 
arxitektonikasining 
badiiy 
g‘oyaviy va plastik ifodalanishi. 
Xar bir bino turi o‘ziga xos 
arxitekturaviy obrazga эga. 
Atrium 
Атриум 
Atrium 
Yopiq qoida bo‘yicha,balandligi 
bo‘yicha 3 metr va undan ko‘p 
qavatlarni 
bog‘laydigan, 
tepa 
qoplamasi orqali yorug‘lik tushib 
turadigan, ko‘p sathli эrkin joy.
Balkon 
Балкон 
Balcony 
Bino tashqi devorlaridan konsol 
tarzida qisman chiqib turuvchi, 
ichki xonalarni tashqi muxit bilan 
bog‘lovchi 
mo‘jaz 
ochiq
maydoncha, osma ayvon. 
Binoga 
kirish 
qismi 
Вестибюл 
Lobby 
vestibule 
Tashrif эtuvchilarni qabul qilish 
va oqimini taqsimlashga mo‘ljal-
langan, binoning ichki qismiga 
kirish oldidagi xona. 
Bino 
qismlari 
nisbati 
Пропорция 
Proportion 
Bino fasadlaridagi detallarning 
o‘zaro nisbati 
Bir 
xilda 
o‘xshash 
Типизация 
Typization 
Ko‘plab 
bir-biriga 
o‘xshash 
binolarning qaytarib qurilishi. 
Bog‘lanish
Коммуникация Communica-
tion 
Binolarga nisbatan ishlatiladigan 
ibora bo‘lib, zina, panduslar 
эskalatorlar, 
xarakatlanuvchi 
yo‘lka va liftlarga aytiladi.