Toshkent arxitektura qurilish instituti

3. Umumshahar markazi – epizodik xizmat ko‘rsatish – shahar miqyosi –
 uchinchi bosqich. Tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- teatrlar; 
- muzeylar; 
- kinomarkazlar; 
- ko‘rgazma zallari; 
- yirik sport inshootlari; 
- yirik savdo markazlari. 
Aholiga xizmat ko‘rsatishning bosqichli sxemasiga kasalxona va yirik ilmiy 
markazlar kiritilmaydi, sababi, ularning aksariyat qismi aholi istiqomat qiladigan 
hududlarda emas, balki shaharning landshaft-rekreatsiya zonasida joylashtiriladi. 
Shahar va qishloq hududlaridagi xizmat ko‘rsatish muassasalari va korxonlarini 
istiqomat qilish joylari va ishxonalarga yaqinlashtirib joylashtirish va odatda, jamoat 

---

134 
markazlarini jamoat yo‘lovchi transport tarmog‘i bilan bog‘lanishini ko‘zda tutish 
lozim. Aholiga xizmat ko‘rsatish muassasalari va korxonalari soni va sig‘imlarini 
hisoblashda belgilangan tartibda amaldagi normativ hujjatlarga muvofiq yoki 
loyihalash topshirig‘iga ko‘ra ishlab chiqilgan ijtimoiy normativlarga rioya qilish. 
Joylashuv tizimlarining shahar-markazlaridagi xizmat ko‘rsatish muassasalari va 
korxonalarining soni, tarkibi va sig‘imini belgilashda boshqa shahar va qishloq aholi 
punktlaridan keluvchi aholi ham hisobga olinishi zarur. Tarixiy shaharlarda esa, 
ushbu hududlarga tashrif buyuruvchi turistlar oqimi ham inobatga olishinishi kerak. 
Qishloq aholi punktlaridagi xizmat ko‘rsatish muassasalari va korxonalarini qishloq 
aholisini eng zarur xizmatlar bilan 30 daqiqapi piyoda yurish radiusida 
ta’minlanishini hisobga olgan holda joylashtirish zarur. Xizmat ko‘rsatishning 
yuqoriroq darajasi uchun mo‘ljallangan ob’yektlar bilan ta’minlash qishloq aholi 
punktlarining guruhlari uchun ko‘zda tutilishi lozim. Xizmat ko‘rsatishni tashkil etish 
uchun 
statsionar 
binolardan 
tashqari 
ko‘chma vositalar va mavsumiy 
foydalaniladigan inshootlar va ular uchun alohida maydonchalar ham nazarda 
tutiladi. Turar-joy imoratlari qurilgan hududda joylashtirilgan muassasalar va 
korxonalar tomonidan aholiga xizmat ko‘rsatish radiuslari, odatda, quyidagi jadvalda 
ko‘rsatilgan ko‘rsatkichlardan ko‘p bo‘lmasliklari kerak: