Toshkent arxitektura-qurilish instituti

                                      8-ma’ruza 

         QURILISH MAYDONING YERSHUNOSLIKKA 

                                  OID TASVIRI 

---

 

  Qurilish  maydoning  yershunosiik  tasviri  quyidagi  maqsadni  ko„zlab  ohb 

boriiadi: 

- poydevorlarning chuqurhgini belgilash; 

- inshoat zamining yuk ko„tarish qobiliyatini aniqlash: 

- poydevorlarning qulay qurilmasini tanlash: 

- poydevor o„matishda ilg‟or qurilish ishlarini olib borish; 

- poydevorlaming cho„kishini va mustahkamligini aniqlash; 

- inshoot bunyod etilgandan so„ng uning uzluksiz ishlashini ta‟minlash. 

Bunda  qurihsh  maydonining  mukammal  yoritilishi,  loyihalashtirilayotgan 

inshootning  turi  va  qanday  maqsadga  mo„ljallanganligi  va  loyiha  bosqichiga. 

shuningdek,  oldingi  qidimv  ishlari  to„g‟risidagi  arxiv  ma‟lumotlari  va  haritalari 

borligiga,  hamda  qurilish  mqydonida  o„tkazilgan  xomaki  kuzatishlar  natijasiga 

bog‟liqdir. 

Inshootni  loyihalash  va  qurilish  maydoni  tuzilishini  o„rganish  ko„pincha  ikki 

tartibda olib boriladi: 

Loyiha vazifasiga mos keluvchi xomaki izlanish. 

Texnik loyiha yoki ish loyihasi tuzishga mo‘ljallangan to‘la-to‘kis izlanish. 

Loyiha vazifasini luzish uchun qurilish maydoning geodeziyaga oid ashyolar, shu 

maydon  to„g‟risidagi  dalillar  va  uning  mu.xandis-yershunoslikka  oid  shart-sharoitlari 

to„g‟risida  umumiy  ma‟luinodar  kerak  bo„Isa  ,  texnik  loyihalash  bosqichida  esa 

qurilish  maydoning  chizmasida  inshoatning  o„lchamlari  ko„rsadlgan  holda 

maydonning yershunoslikka oid tuzilishi to„la tasviriangan bo„lishi kerak. 

Izlanishlar  soni  .odatda,  inslioatning  o„lchamlari  va  inaydon  yershunoslik  shart- 

sharoitining  murakkabligiga  bog‟liq  bo„ladi,  lekin  bu  tekshiruvlar  ham  bir  inshoot 

uchun 2-3 parmalash olib borishdan kam bo„Imasligi lozim. 

Yershunoslikka oid izlanish o„tkazilgan joylar orasidagi masofani belgilashda 8.1 

jadvalda keltirilgan raqamlardan foydalanish tavsiya etiladi. 

                                                                                                     

                                                                                                   8.1 Jadval 

Yershunoslikka oid izlanish o„tkazilgan joylar orasidagi masofa 

   

  Loyiha bosqichi 

 

Qurilish maydoning 

 

Yershunoslikka oid  izlanish 

 

yershunoslikka oid sharoitlari 

o„tkazilayotgan  joylar  orasi-

dagi  ruhsat  etilgan  masofa, 

m 

   Loyiha vazifasi 

Oddiy sharoit 

200-100 

 

O„rtacha murakkab sharoit 

100-50 

 

Murakkab sharoit 

50-30 

   Texnik loyiha 

Oddiy sharoil 

50 -30 

 

O„rtacha murakkab sharoit 

40-25 

---

 

Murakkab sharoit 

30-20 

 

Chuqurhk  bo„yicha  tekshirish  birqancha  sharoitlarga  bog‟liq  bo„lib,  asosan 

inshoot  zaminiga  yuqoridan  uzatiluvchi  kuch  ta‟siriga  bog‟Iiq.  Lozim  bo„lsa, 

parmalash chuqurligi qattiq yer qatlamigacha olib borilishi maqsadga muvofiqdir. 

Muxandis-yershunoslikkaoid  izlanish  jarayonida  parmalashdan  tashqari,  bir 

vaqtda zamin qatlamlarining fizik -mexanik xossalarini aniqlash, hamda ulardan tabiiy 

tuzilishi  va  namligi  saqlangan  holatda  namunalar  olish  maqsadida  shurflar  qazish 

tavsiya  etiladi.  Shurflaming  chuqurligi  inshootdan  tushadigan  yukning  ta‟sir  ko„lami 

bilan belgilanadi, ularning soni esa taxminan 5-7 parmalashga 1 shurf to„g‟ri keladi. 

 

 

 

    8.1 rasm. Quduq qirqimi 

Qurilish  maydonida  o„tkaziladigan  muxandis-yershunoslikka  oid  izlanishlar 

natijasi parma va shuri^ bo„ylab kesim (8.1 rasm) va yershunoshkka oid qirqim tuzish 

bilan yalcunlanadi. 

Yershunoslik qirqiimida grantlaming yoshi,ulaming genetik hamda tuzihsh turlari, 

sizot suvlarining sathi ko„rsatiladi. Ularda maxsus belgilar orqali tekshirishga olingan 

namunalar  o„rni,grantni  o„zgarmas  kuch  ta‟sirida  to„la  cho„kishga  tekshirilgan  joylar 

va hokazolar aks ettirilgan bo„Iishi lozim.